Project Kustwerk Katwijk

Samenwerken doe je nooit alleen

Katwijk was de laatste zwakke schakel van de Zuid-Hollandse kust. Door gezamenlijke inspanning van diverse partijen bleek het mogelijk de kustversterking te combineren met de bouw van een parkeergarage en de ruimtelijke herinrichting van het duingebied: een unieke en innovatieve combinatie binnen één project.

Een deel van de primaire waterkeringen in Nederland voldeed niet aan wettelijke veiligheidsnormen. De waterkering in Katwijk was er daar een van. De kering lag niet langs de kustlijn, maar door het dorp; zo’n 3000 mensen woonden buitendijks. Binnen het Hoogwaterbeschermingsprogramma-2 (HWBP-2) – een samenwerkings­verband tussen Rijksoverheid en de waterschappen – werd daarom in de periode oktober 2013 tot en met februari 2015 uitvoering gegeven aan het verbeteren van de waterkering. Het HWBP-2 is onderdeel van het Deltaprogramma en valt hiermee onder het uitvoeringsprogramma, het zogenaamde Deltaplan Waterveiligheid.

Dijk-in-Duin

De kust versterken kan op drie manieren: zeewaarts, landinwaarts en consolideren op de huidige locatie. Het Hoogheemraadschap van Rijnland, de provincie Zuid-Holland, gemeente Katwijk en Rijkswaterstaat kozen voor het zeewaarts versterken van Katwijk. Langs de boulevard is een nieuw tracé gekomen. De huidige duinenrij is verbreed en in de duinen is een dijk aangelegd. Hans Pluckel is portefeuillehouder financiën, kust en internationale zaken van hoogheemraadschap van Rijnland. Hij legt uit: “De kust is 100 meter richting zee verplaatst met zandsuppletie. Het zeewaarts versterken bevordert de veiligheid. Bij een vlak oplopende kust gaan golven langzaam omhoog en verliezen ze veel van hun energie en kracht.”

Pluckel vervolgt: “We hebben dus gekozen voor een Dijk-in-Duin; een zanddijk in de duinen met daaroverheen betonblokken met geotextiel. Deze constructie kan tegen een stootje. Slaat bij een extreme storm het zand weg, dan ligt de dijk er nog steeds.” De kruin van de dijk ligt overal op NAP +7,5 meter. De aanleghoogte van het nieuwe duin is gebaseerd op het huidige duin en de hoogte van de boulevard. Omdat de duinen op veel plaatsen hoger zijn dan 7,5 meter, ligt de dijk dus grotendeels onder de duinen. Op het laagste punt van de boulevard is de kruin van de dijk zichtbaar. Dit geldt alleen voor de centraal gelegen duinovergangen. Op de tussenliggende delen is de dijk bedekt met zand. Om de dijk in het zichtbare gedeelte beloopbaar te houden, ligt er bestrating overheen. Hierdoor ligt de maximale hoogte van de dijk op dit gedeelte op circa 25 centimeter boven NAP +7,5 meter.

Om ook ecologisch verantwoord bezig te zijn, was het noodzaak om de toplaag van de bestaande duinen eraf te halen en te bewaren. Hans Pluckel:“Daar zitten allerlei zaden in. Deze toplaag met zaden is verspreid over het nieuwe duin.”

Parkeergarage in duin

Naast de aanleg van de Dijk-in-Duin is er ook voor gekozen om een ondergrondse parkeergarage aan te leggen onder het duin, tussen de dijk en de boulevard. Door de kustversterking waren er minder parkeerplaatsen, wat een parkeerdruk op de woonwijken legde. Dat wilde men voorkomen. Pluckel: “Het is een zelfstandige parkeergarage geworden, losstaand van dijk en duin, gemaakt van prefabonderdelen. Door vervolgens in een golvende beweging zand over de garage en de dijk te storten, gaat de constructie op in het duinlandschap.” De lengte van de garage bedraagt 500 meter, de breedte 30 meter. In totaal zijn er 663 parkeerplaatsen gecreëerd. Zowel de in- en uitritten als de luchtkanalen van de garage zijn zo laag mogelijk ontworpen en passend in het duinlandschap. De uitgangen voor voetgangers zijn maximaal vier meter hoog. Met deze architectuur past de parkeergarage uitstekend in het natuurlijke land­schap.

Nadat de parkeergarage klaar was, is het duinengebied opnieuw ingericht, onder andere met een wandelpad over de duin. “Vanaf hier is het uitzicht op Katwijk, de zee en het strand werkelijk schitterend”, aldus Hans Pluckel.

Contract

De werkzaamheden aan Kustwerk Katwijk zijn uitgevoerd door de bouwcombinatie Ballast Nedam – Rohde Nielsen. De projectorganisatie – bestaande uit de gemeente Katwijk en het Hoogheemraadschap van Rijnland – heeft tijdens de aanbesteding zeven inschrij­vingen vergeleken op verschillende aspecten zoals kosten, planning, fasering en beperking van de omge­vingshinder tijdens de werkzaamheden. Uiteindelijk is voor genoemde combinatie gekozen. Het contract was een engineering en construct contract, ter waarde van circa 38 miljoen euro exclusief btw. Hans Pluckel: “In een dergelijk contract detailleert de aannemer zelf het ontwerp. De hoofdlijnen liggen vast. Waarom we voor deze vorm gekozen hebben? Vanwege het korte tijdsbestek van zowel de voorbereiding als de uitvoering.”

Van binnen naar buiten

“Vroeger was een dergelijk project alleen een water­staatkundig werk”, vervolgt Hans Pluckel. “Iedereen moest er met zijn handen vanaf blijven. Nu is het de trend om van buiten naar binnen te werken. Is er een probleem, dan gaan we met de direct belanghebbenden – van bevolking, bedrijven et cetera – met elkaar om tafel. Zo creëer je draagvlak. Samen zoek je naar een oplossing. Kunnen we bijvoorbeeld gebruik maken van lokale kennis? Tegenwoordig is een project dus niet alleen meer van de opdrachtgever en de aannemer, ook van de gebruiker.”

Hans Pluckel: “In de voorbereiding hebben we ontwerptafels gemaakt samen met de bewoners van Katwijk. Ook met het ‘strandleven’ hielden we rekening. De bouw­werkzaamheden op het strand vonden in de winter plaats, tussen oktober 2013 en april 2014. Dat toen voor het publiek afgesloten was. Om de boulevard open te kunnen houden, ging het bouwverkeer door het duin. Ook hebben we een informatiecentrum ingericht en vonden er informatieavonden plaats. Via een webcam op de site konden mensen in panorama zien hoe het werk verliep.”

Tevreden

Het project Kustwerk Katwijk laat goed zien dat Nederland voorop loopt op het gebied van waterveiligheid en trekt nationaal en internationaal veel aandacht. Kust­versterking wordt steeds vaker gecombineerd met andere doelen. In Katwijk is de aanleg van de dijk gecombineerd met de bouw van een parkeergarage en een breder, nieuw ingericht duingebied: een unieke en innovatieve combinatie binnen één project. De uitdaging was, het project in een korte tijd te realiseren. Dat is gelukt. Hans Pluckel is blij met het eindresultaat. Maar vooral kijkt hij tevreden terug op hoe het proces verlopen is. “De samenwerking tussen alle betrokken partijen, waaronder de bewoners van Katwijk, was uitstekend. Dat maakt het project tot een écht
succes.”