De Nederlandse bedrijfsruimtemarkt bewees het afgelopen jaar wederom haar aantrekkingskracht. Met meer dan 5,4 miljard euro belegd gaat 2021 de boeken in als een nieuw recordjaar voor de sector.
Gemeenten zijn terughoudend met het uitgeven van grond voor grote logistieke centra
JLL verwacht dat deze trend het komende jaar doorzet. Zo zal de vraag naar de verschillende vormen van stadslogistiek sterk groeien. De grootschalige logistieke sector zal echter uitdagingen ondervinden vanuit ruimtetekort en restrictief beleid.
Logistieke centra
De afgelopen jaren deed deze sector het erg goed en COVID-19 versnelde lopende trends. Door het sluiten van de winkels nam het belang van logistieke centra, zowel grootschalig als kleinere aan de stadsranden (light industrial en last mile), toe.
Dit was duidelijk merkbaar in het beleggingsvolume. In 2021 steeg het beleggingsvolume met 39 procent naar een nieuwe record van 5,49 miljard euro. Die trend zet zich in 2022 door. De uitdaging daarbij is ervoor te zorgen dat het aanbod de vraag bij kan benen. Zowel kwalitatief als kwantitatief.
Tabel
Beleggingsvolume
Thijs van den Meulengraaf, Head of Capital Markets Industrial & Logistics bij JLL: “Nederland is altijd één van de koplopers op het gebied van traditioneel logistiek vastgoed geweest, maar we zien nu dat investeerders hun aandacht verschuiven naar ander type bedrijfsmatig vastgoed of de focus verleggen naar andere landen. Dit is het gevolg van de, in internationaal perspectief, zeer lage aanvangsrendementen voor logistiek vastgoed.”
Overheidsbeleid
Deze trend is deels het gevolg van restrictief overheidsbeleid. Gemeenten zijn terughoudend met het uitgeven van grond voor grote logistieke centra. Naar verwachting zal het nieuwe kabinet hier geen verandering in brengen.
In het akkoord spreekt de coalitie van “het voorkomen van verrommeling en verdozing van onze leefomgeving”. Ook de oplopende bouwkosten gaan ervoor zorgen dat de prijs logistiek vastgoed verder gaat stijgen. Hoewel de coalitie inzet op “voldoende bouwpersoneel” wordt op korte termijn geen grote verandering verwacht, des te meer omdat er op dit vlak concurrentie is met de grote woningbouwopgave.
Crossdocks
Deze ontwikkelingen zullen de interesse in ander bedrijfsmatig vastgoed, zoals bijvoorbeeld crossdocks, last mile en light industrial, verder opstuwen met als risico dat ook deze markten overspannen raken. JLL ziet een opdracht voor overheden en marktpartijen om samen het logistieke aanbod te vergroten. Een modern distributiecentrum kan met creativiteit en de juiste afstemming goed in het landschap passen. Ook voor het andere bedrijfsmatige vastgoed zoals stadslogistiek is creativiteit nodig. In de steeds schaarsere stedelijke ruimte kan een meerlaagse hal bijvoorbeeld uitkomst bieden.
Stadslogistiek
De logistieke sector is al ver op het gebied van duurzaamheid. Zo zijn zonnepanelen op het dak inmiddels de standaard en staat ESG hoog op de agenda’s van gebruikers en eigenaren. Maar er zijn meer mogelijkheden. De coalitie zet in op meer “duurzame stadslogistiek”, waarin light industrial en last mile volgens JLL een grote rol moet spelen. Voldoende centra in of rond de stad is namelijk essentieel voor het schoon vervoeren van goederen.
Duurzaamheid
Kjell van den Heuvel, Head of Valuation Advisory bij JLL: “Duurzaamheid wordt steeds meer een license to operate, dit gaat het komende jaar absoluut een nog grotere rol spelen. Zeker de grote professionele beleggers op de vastgoedmarkt zijn hier, mede gedreven vanuit hun investeerders, heel druk mee bezig. Dit zijn veelal de partijen die de scherpste rendementen betalen. Als je de beste prijs voor je vastgoed wil, moet je dus aan de hoogste duurzaamheidseisen voldoen.”
Tegenover de kansen die verduurzaming biedt, staan uitdagingen door de coronacrisis, de beperkte beschikbaarheid van bouwlocaties, oplopende personeels- en materiaaltekorten in de bouw en toenemende overheidsregulering.
