Gentse archeologen zijn er samen met collega’s uit Cambridge in geslaagd, om voor het eerst, met behulp van een geavanceerde grondradar (GPR) een complete kaart (zie filmpje hieronder) te maken van de nog begraven Romeinse stad Falerii Novi.
GPR grondradar “Weinig twijfel dat deze technologie de manier waarop verstedelijking kan worden begrepen zal veranderen”
GPR
GPR
Met de grondradar kunnen de onderzoekers de grondlagen op verschillende dieptes bekijken en zo bestuderen hoe de stad zich heeft ontwikkeld. De techniek zorgt voor een doorbraak in het onderzoek van oude Romeinse nederzettingen, die vaak verborgen liggen onder moderne gebouwen.
De archeologen brachten de Romeinse stad Falerii Novi, op 50 kilometer ten noorden van Rome, in kaart met behulp van een GPR grondradar (Lidar). Die GPR werkt als een gewone radar, en gebruikt de weerkaatsing van radiogolven om ondergrondse structuren zoals muren, vloeren, zuilen en dergelijke in beeld te brengen. Verschillende materialen weerkaatsen de golven immers op een andere manier. Dit principe wordt al ruim een eeuw toegepast, maar recente technologische vooruitgang zorgde voor snellere apparatuur en beelden in een hogere resolutie. Bij het onderzoek naar Falerii Novi werd over de hele site om de 6 cm een meting uitgevoerd.
Nieuw licht op verleden
In Falerii Novi leidde dit tot de ontdekking van verschillende gebouwen, waaronder een badencomplex, een markt, enkele tempels en vele stadshuizen – en dat alles zonder opgravingen. Dit is een belangrijke vooruitgang omdat de oude steden door hun grote omvang, en omdat er vaak bovenop gebouwd is vaak niet kunnen opgegraven worden. Het gebruik van de GPR onthult ook hoe steden in de loop van de tijd zijn gebouwd en geëvolueerd. De veranderingen die Falerii Novi in zijn bijna 1000-jarige bestaan onderging, komen nu ook aan het licht dankzij de GPR-gegevens.
Uitdagingen
Hoewel dit onderzoek een doorbraak betekent voor ons begrip van oude steden, zorgt de GPR-technologie ook voor nieuwe uitdagingen. Het onderzoek levert immers enorme hoeveelheden informatie op. Die massa data kunnen niet handmatig geanalyseerd worden. Er zijn nieuwe, geautomatiseerde technieken nodig om alle info te verwerken en te interpreteren.
Door de grote hoeveelheid gegevens is de analyse van de kaart van Falerii Novi nog volop aan de gang. Toch heeft dit onderzoek nu al veel over deze stad en de Romeinse steden in het algemeen aan het licht gebracht. Falerii Novi lijkt minder het standaard plan te volgen dat zichtbaar is in veel andere goed bestudeerde steden zoals Pompeii, waardoor de complexiteit en variatie in de Romeinse stedenbouw zichtbaar wordt.
Dr. Lieven Verdonck, één van de Gentse archeologen, die het grootste deel van de technologische inbreng van het onderzoek voor zijn rekening nam, verricht innovatief werk op het vlak van AI-gebaseerde interpretaties en beeldverwerkingen voor de archeologie. “Het lijdt weinig twijfel dat deze technologie de manier waarop de Romeinse verstedelijking kan worden begrepen, fundamenteel zal veranderen”, concluderen de onderzoekers.
Falerii Novi
Falerii Novi ligt ongeveer 50 km ten noorden van Rome. Het werd gesticht in 241 voor Christus, na de verwoesting van een nabijgelegen stad door de Romeinen. De ommuurde stad groeide uit tot een gebied van 30,5 ha en werd bewoond tot de vroege Middeleeuwen, rond 700 na Christus.
De stad is goed gedocumenteerd en ligt niet begraven onder moderne gebouwen. De stad is al tientallen jaren voorwerp van onderzoek met allerlei niet-invasieve technieken. Dankzij de nieuwe ontwikkelingen op het vlak van de techniek van de GPR-radar komt nu nog heel wat nieuwe informatie aan het licht.
Filmpje met GPR -scan in stappen
GPR grondradar brengt ondergrondse stad voor het eerst volledig in kaart
