Student Robert Worm (20) viel met zijn neus in de boter. Voor de Sint Maartenskliniek in Nijmegen voltooide hij de implementatie van een Loytec DALI controller ten behoeve van de regeling van de noodverlichting in het ziekenhuis. Willy Frits, Hoofd Installaties Afdeling Onderhoud, is vol lof: ‘Robert heeft voor ons een blauwdruk gemaakt waar we op kunnen bouwen.’
Conflicten
Even terug naar het begin. De Sint Maartenskliniek wordt momenteel voorzien van nieuwe noodverlichting. Voor de oudbouw zijn in totaal 250 armaturen nodig. Inmiddels heeft Fagerhult 80 armaturen en pictogrammen geleverd. Die zijn geautomatiseerd, zodat ze via DALI aangestuurd kunnen worden. Vervolgens is er een communicatiemodule tussengezet om te communiceren met het gebouwbeheersysteem van Siemens. Aanvankelijk was de keuze gevallen op Helvar, maar dat functioneerde niet goed. Deze controller gaf conflicten op het interne netwerk van het ziekenhuis.
Blauwdruk
Robert Worm volgde de opleiding Middenkader -Engineering aan het ROC Nijmegen. Een half jaar lang onderzocht hij één dag in de week wat de beste oplossing was voor de Sint Maartenskliniek ter vervanging van de Helvar controller. Deze periode bestond vooral uit onderzoek, testen, gesprekken met leveranciers, inkopers enzovoorts. Uiteindelijk koos het ziekenhuis, op advies van Robert, voor een DALI controller van Loytec die werd geleverd door Vedotec. Nog eens een half jaar besteedde Robert 4 dagen in de week aan de -implementatie en toepassing van de DALI controller. De eerste pluk van 80 armaturen en pictogrammen is inmiddels geplaatst. De rest zal binnenkort volgen op basis van de blauwdruk die Robert maakte.
Integratie
De oudbouw van de Sint Maartenskliniek dateert uit 1994. De nieuwbouw is net opgeleverd. Willy Frits, Hoofd Installaties Afdeling Onderhoud, blikt terug: ‘In 1994 wilden we een pand bouwen dat 20 jaar mee zou kunnen. Als er in 2013 een nieuw gebouw zou moeten komen, dan zou dat naadloos moeten aansluiten op de oudbouw. Vanzelfsprekend is dat niet overal gelukt, maar we zitten inmiddels wel al in ons tweede migratietraject voor wat betreft de gebouwautomatisering. Het oorspronkelijke gebouwbeheersysteem, van Siemens, was van 1990. Er is tussentijds een migratie geweest, nu opereren we op het niveau van DesigoTM Insight, het Building Management systeem van Siemens, op basis van I/O modules. We hebben nu meer mogelijkheden. Zo kunnen we de branduren uitlezen, testen op afstand draaien, de verlichting en accucapaciteit controleren. Dus we meten niet alleen, we kunnen ook monitoren en bijsturen indien nodig.’
Vertrekpunt
Het was de wens van de Sint Maartenskliniek om de noodverlichting te integreren met de daglichtverlichting. Om dat voor elkaar te krijgen, was er inmiddels al wel sprake van drie partijen: Fargult als leverancier van de armaturen, Siemens als system integrator en DALI als communicatieprotocol. Al snel rees de vraag of de armaturen, de DALI controller en het gebouwbeheersysteem überhaupt wel dezelfde taal spraken. Willy Frits: ‘Het armatuur zou ‘iets’ uit moeten dragen, maar wij kregen er niet de juiste waardes uit. En als er niets uitkomt, kan er ook niets omgezet worden naar BACnet. We hadden dus een prachtig armatuur dat stand alone kon werken, maar waar we niets mee konden. Siemens heeft toen een armatuur opgestuurd naar Zwitserland. De laatste testen worden binnenkort met succes afgerond.’
Voordelen
In de periode tussen de twee fases die Robert doorliep, de onderzoeks- en de uitvoeringsfase, kwam Loytec als beste keuze naar voren. Op de vraag wat nu de criteria waren om voor Loytec te kiezen, antwoordt Robert: ‘In een ander gebouw van de Sint Maartenskliniek was de keuze al op Loytec gevallen. Met de communicatie naar BACnet en de translate module naar het gebouwbeheersysteem van Siemens kwam Loytec als beste uit de bus. Behalve dat je niet meer op locatie de hardware hoeft aan te passen, kun je nu ook via de webinterface van de controller kanalen heel eenvoudig aankoppelen en uitlezen. Daarop kun je weer de namen doorvoeren of testen draaien. Daar komt bij dat we met Loytec geen twee maar vier DALI kanalen tot onze beschikking hebben en dat de online webinterface heel gemakkelijk te bedienen en uit te lezen is.’
Achterstevoren
Waar je normaal begint met het schrijven van een Programma van Eisen, lag in de Sint Maartenskliniek eigenlijk al te veel vast. Op basis van de bestaande situatie heeft Robert een format gemaakt. Dat is eigenlijk het Programma van Eisen dat nu gebruikt gaat worden. Willy verklaart: ‘Uiteindelijk is de nieuwbouw de voorloper geweest voor de oudbouw. Dus als het gaat om het softwarematig aansturen en uitlezen van die armaturen hebben we nu alles al klaarliggen als de oudbouw straks aan de beurt is.’
Meer dan lichtregeling
En het gaat nog verder. Want met DALI kan veel meer dan alleen lichtregeling. Ook zonwering, temperatuur, verwarming, koeling enzovoorts kunnen erop aangesloten worden. Een DALI lijn is begrensd op 64 DALI -adressen op één kabel. Dus je kunt vrij eenvoudig rekening houden met toekomstige uitbreidingen en wijzigingen. Dat is hier ook gedaan. Daarbij merkt Willy Frits op: ‘We zijn voorbereid op toekomstige uitbreidingen, maar ik wil daarbij wel vermelden dat wij er altijd voor waken dat het systeem in zijn totaliteit functioneel en gebruiksvriendelijk blijft.’ Robert Worm vult aan: ‘De grootste valkuil is dat systemen te complex worden. Daarmee bedoel ik dat ik uitkijk naar een eenvoudiger systeem in zijn geheel. Een systeem dat gebruikmaakt van minder hardware koppelingen en een communicatietaal ‘spreekt’ die universeler en beter uit te lezen is.’
Duurzamer?
De toekomst moet uitwijzen of Roberts aanpak met de DALI controller duurzamer en efficiënter is. Willy legt uit: ‘Als je het hebt over energiebewegingen dan geldt hier dat onze armaturen vaker zullen schakelen. Daar komt bij dat ze in de aanschaf duurder zijn, ook omdat je meer componenten en intelligentie nodig hebt. In principe zou het efficiënter en duurzamer moeten zijn, mits de gebruikers van het gebouw er goed mee omgaan.’ Robert vult aan: ‘Voor het onderdeel dat we nu hebben gerealiseerd, de vluchtwegaanduiding, is er wel een grote energieverbetering geweest, omdat we van TL naar LED verlichting zijn gegaan. Dat is een belangrijke stap geweest, ook als het gaat om de zichtbaarheid van de pictogrammen.’
Iedereen tevreden dus. Willy: ‘Nu heb ik alles voorhanden in één systeem. Bovendien kunnen we testen draaien en iedere maand krijgen we een overzicht van de prestaties van de armaturen. Voor ons is dat absoluut de efficiëntieslag die we gemaakt hebben. Onze mensen hoeven niet meer het gebouw in.’ En Robert? Die rondde zijn opleiding af met een 9 en een 9,5 voor de implementatie van de DALI controller bij de Sint Maartenskliniek. Afgelopen september is hij gestart met een nieuwe opleiding: Technische Bedrijfskunde aan de AVANS hogeschool in Den Bosch. Robert Worm. Onthoudt u die naam!
DALI
Digital Adressable Lighting Interface (DALI) is een fabrikantonafhankelijke standaard voor verlichtingsbesturing in gebouwen. Het is een protocol wat in staat is te communiceren met hardware. Als digitaal alternatief voor de gangbare 1-10V techniek biedt het met diverse intelligente functies hetzelfde comfort als omvangrijke bussystemen, maar is het wezenlijk eenvoudiger en voordeliger te installeren.
