‘Van de wieg tot in de toekomst’
Elk jaar organiseert de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed een symposium over instandhouding van monumenten. In oktober van 2011 was in de Rotterdamse Doelen duurzaamheid aan de orde.
Duurzaam betekent ook milieuvriendelijk, waaronder terugdringen van de energie-consumptie, het spaarzaam gebruik van materialen en aangepaste bouw- en restauratiemethoden. Dit alles om de natuur te ontzien. Niet alleen beleid kwam aan de orde, maar de sprekers verdiepten zich ook in praktische aspecten die voor restaurateurs, eigenaren en bewoners van belang zijn.
Bij de huidige nieuwbouw wordt over het algemeen goed nagedacht over aspecten van duurzaamheid, zeker als het om energiegebruik gaat. We kunnen daardoor gemakkelijk denken dat er in het geval van monumenten veel mis zal zijn, maar dat blijkt na bestudering van de feiten genuanceerder te liggen. Monumenten zijn immers vaak honderden jaren oud. Dat scheelt veel energie en materialen die anders gebruikt zouden zijn om een nieuw gebouw neer te zetten; nieuwbouw is voor duurzaamheid een grote negatieve post. Maar dat zijn gedane zaken. Ook bij het huidig gebruik valt veel te verbeteren aan duurzaamheid samenhangend met energie- en materiaal gebruik. Hierover ging dit symposium. Er werden veel onderwerpen besproken zodat de organisatie er voor koos om met parallelle lezingsessies te werken. Dat leverde het bekende keuzeprobleem op. Gelukkig kregen de deelnemers een boek over duurzaam erfgoed mee, zodat we toch met een totaal overzicht huiswaarts keerden.
Duurzaamheid voor het oprapen
Het verhaal van Huub van de Ven ging niet over de betekenis van duurzaamheid in de zin van lange levensduur – ook van toepassing op monumenten – maar in de moderne betekenis van milieuvriendelijk; verantwoord omgaan met energie, materialen en natuurlijke grondstoffen.
Een van de belangrijkste maatstaven voor goed milieubeleid is het minimaliseren van de kooldioxide uitstoot. Stilstaand bij het feit dat alle gebouwen in ons land samen verantwoordelijk zijn voor 40 procent van de kooldioxide uitstoot, valt te verwachten dat daar wel het een en ander te verdienen valt door beperking van energiegebruik. Als we alle monumenten in Nederland zouden isoleren, dan zou dat een procent van de CO2 belasting door gebouwen schelen. Landelijk zal de milieuwinst dus beperkt zijn, maar dat wil niet zeggen dat je niets hoeft te doen. Voor de individuele monumenteigenaar kan energiebesparing wel degelijk zoden aan de dijk zetten. Wie weinig om monumenten geeft, maar uitsluitend naar het milieu kijkt, komt misschien gemakkelijk op het idee om het oude pand te slopen en op nieuwbouw over te gaan. Van de Ven rekende ons echter voor dat dat niet gauw een voordelige zaak is; nieuwbouw is bijzonder belastend voor het milieu.
