Belangrijkste kenmerken en technologie Maasvlakte 2

Duurzaamheid en innovatie Havenbedrijf Rotterdam

Met Maasvlakte 2 heeft Havenbedrijf Rotterdam de ambitie om wereldwijd voorop te lopen op het gebied van duurzaamheid en innovatie. Dat lijkt te lukken. Wat zijn de belangrijkste kenmerken en technologie die een impuls geven aan deze ambitie? En vooral, hoe krijgt men het allemaal voor elkaar?

Béter dan de wet voorschrijft

Tiedo Vellinga, al 37 jaar werkt hij in diverse functies voor het Havenbedrijf Rotterdam, tegenwoordig als strategisch adviseur milieumanagement. Daarnaast is hij hoogleraar Havens en Scheepvaartwegen aan de TU Delft. Van 2004 tot 2014 was Vellinga als lid van het managementteam Maasvlakte 2, intensief betrokken bij de planontwikkeling en bouw. En ook nu nog is het een deel van zijn werk. Hij vertelt: “Maasvlakte 2 betreft een westwaartse uitbreiding van het havengebied in zee. Van de totale oppervlakte van 1000 hectare uitgeefbaar terrein – ontstaan door het opspuiten van zand voor de kust – is momenteel 600 hectare ingericht. Geleidelijk worden meerdere terreinen aangelegd, afhankelijk van de marktvraag. De nu nog resterende 400 hectare water gebruiken we voor allerlei activiteiten. Zoals de afbouw van het grootste offshore schip ter wereld, de Pioneering Spirit, dat razendsnel booreilanden ontmantelt en buizen legt op de zeebodem.”

Tiedo Vellinga

Inzet: duurzaamheid en innovatie

Van meet af aan is op de Maasvlakte 2 ingezet op duurzaamheid en innovatie. Belangrijk in dit verband is het evenwicht tussen ecologisch, economisch en sociaal. Bewust omgaan met natuur, milieu en energie, het behouden en versterken van de positie en kwaliteit van de Rotterdamse haven en het bevorderen van de leefbaarheid van stad en regio.

Het is onmogelijk in dit artikel alle ontwikkelingen en technologieën op het gebied van duurzaamheid en innovatie van Maasvlakte 2 te noemen, daarom stellen we de meest belangrijke aan de orde. Vellinga: “Voor bedrijven die zich hier willen vestigen, maakt het Havenbedrijf duidelijke afspraken op het gebied van duurzaamheid. Denk aan afspraken over luchtkwaliteit. Alle emissies naar de lucht moeten gecompenseerd worden. Zo rijden er alleen schone vrachtwagens in het havengebied. Een pluspunt voor mens en dier in de regio, maar ook daar buiten. Let wel, deze wagens rijden door Nederland en Europa, dus de invloed van dit programma reikt verder dan alleen de haven.” Ook worden afspraken gemaakt op het gebied van efficiënt (her)gebruik van energie, elkaars restwarmte, afvalstoffen en halffabricaten.

De nieuw gebouwde terminals zijn volledig emissieloos. Tiedo Vellinga vervolgt: “Het is de meest moderne en geavanceerde techniek ter wereld; van de Automated Guided Vehicles (AGV’s) tot de zeekadekranen. Hoe ik dat bedoel? De karretjes die op de terminal rond rijden, gebruiken elektra. Ze zijn ook volledig geautomatiseerd.
Dus mannetjes op de karretjes zijn niet nodig. En stel dat de batterij leeg is, dan rijden ze zelf naar een oplaad­station. Ook de kranen zijn onbemand. Ze worden bediend door een persoon achter de console. Voordeel is, dat de kranen nu sneller kunnen bewegen. Dat kan niet met een mannetje erop, die krijgt veel te veel G-kracht. Overigens, de terminals draaien volledig op energie opgewekt door windturbines.”

Bron Jannes Linders

Binnen het programma van duurzaamheid en innovatie is er ook plaats voor tijdelijke ontwikkelingen. Tiedo Vellinga noemt het project PortXL, een honderd dagen durend open innovatieprogramma, waarbinnen tien internationaal geselecteerde start-ups door mentoren intensief gecoacht worden om hun start-up – die rechtstreeks te maken heeft met de haven; transport en logistiek, energie, chemie en raffinage en maritiem – van de grond te krijgen. Met dit project probeert de haven van Rotterdam een magneet te zijn voor mensen met innovatieve ideeën en concepten en zet het nog een tandje bij in de ambitie om de slimste haven ter wereld te zijn.

Samenwerking

In het project Maasvlakte 2 is er met een scala aan partijen samengewerkt (red: kadertekst onderin). Vellinga licht die met Milieudefensie en Faunabescherming eruit. Hij zegt: “In het begin stonden we lijnrecht tegenover elkaar. Jarenlang hebben we processen gevoerd. Wie heeft er gelijk? Met Faunabescherming ging het onder andere over de bescherming van meeuwen in het havengebied. Maar met alsmaar voor de rechter staan, schiet je niets op. Uiteindelijk is afgesproken, dat wij in het gebied onze plannen konden uitvoeren, mits wij 100 hectare beschikbaar stellen voor de meeuwen tot in lengte der jaren.”

Tiedo Vellinga vervolgt: “In feite komt het erop neer, dat je met de stakeholders samen waarde creëert. Dat hebben we gedaan op het gebied van recreatieve voorzieningen, biodiversiteit, landschappelijke inrichting en een van de eerste archeologische en paleontologische netwerken in Nederland. Wat ik met dit laatste bedoel? Bij alle opgangen naar het nieuwe strand staan borden met daarop de melding, dat het mogelijk is gebruik te maken van een app ter identificatie van vondsten op het strand. Vindt een amateurarcheoloog iets, dan maakt hij een foto daarvan. De app vertelt vervolgens waar de vondst waarschijnlijk vandaan komt en wat de mogelijke ouderdom is. We hebben elke kuub op het strand gelinkt aan de geologische context van de Noordzee. Dat kon overigens redelijk eenvoudig. We moesten namelijk van elke kuub zand bijhouden, waar het vandaan kwam en naar toe ging. Dus ja, er heeft veel geologisch onderzoek plaatsgevonden.”

De lat hoog leggen

Duurzaamheid en innovatie, er komt nogal wat bij kijken in het Rotterdamse havengebied, qua processen, technologieën en samenwerking. ‘Doe je het goed, dan komt het naar je toe’, zegt Vellinga hierover. “Niet voor niets hebben we een bezoekerscentrum – FutureLand – gecreëerd. Het centrum kent een bezoekersaantal van 110.000 per jaar. Het is belangrijk dat de mensen blijven komen. Zien wat we doen, welke innovaties er zijn en hoe we met duurzaamheid omgaan.”

Maar hoe je het ook wendt of keert, het gehele project vergt heel wat van iedereen. Vellinga: “Het gaat erom, dat je anders moet denken. Niet in termen van wat je wettelijk kunt en verplicht bent. Binnen de wet probeer je ruimte te pakken voor de haven. In mijn eerste 20 jaar hier moest ik voortdurend ageren tegen de overheid: ‘Jullie zijn te streng. Zo kunnen we geen haven opereren’. In feite leg je je lat hoog, bijvoorbeeld op het gebied van milieu. Doe je dat niet, dan is binnen de kortste keren je milieuruimte vol en heb je een probleem. Eigenlijk moet je beter zijn dan de wet voorschrijft. Hoe ik dat bedoel? Welnu, er is geen wet die voorschrijft dat schone vrachtwagens in het havengebied verplicht zijn. Wij stellen die eis wel. Of geen wet die zegt dat je terminals moet laten concurreren op duurzaamheid. Wij doen dat wel. In de wet lees je ook niets over het verplicht geven van een korting op schone schepen. Wij geven die korting zonder dat het wettelijk vastgesteld is. En zo kan ik nog wel een aantal voorbeelden noemen. We willen klanten die ‘schoon’ zijn. Ze moeten een goed plan hebben voor duurzaamheid. Het is enorm sterk, dat we onze klanten en gebruikers meenemen in de vergroening.”

Meest duurzame

Duurzaamheid staat hoog in vaandel in de Rotterdamse
haven en daarmee op Maasvlakte 2. “We willen de meest duurzame haven ter wereld zijn”, zegt Tiedo Vellinga tot slot. “Of die doelstelling al bereikt is? Over het algemeen worden we wel zo ervaren. In een onlangs gepubliceerde documentaire over de toekomst van containerhavens – Rotterdam, Dubai en Hamburg – kwam Rotterdam er als de meest duurzame uit. Dat zegt toch wel iets.”