De geheimen van de gevel
Gebouwen, kades, bruggen, tuinmuren. Al eeuwenlang is Nederland volgemetseld met bakstenen. Dat oude metselwerk draagt heel wat geheimen in zich. Bij onderhoud en restauratie blijkt welke dat zijn. Drie vaklieden zijn van de steiger gekomen om erover te vertellen. Metselwerk restaureren, een kijkje in de de historie.
Het is een prachtige lentedag. Buiten speelt de zon met de oude binnenstad. Binnen schuiven drie vakmensen aan tafel. Het gesprek gaat over het onderhouden en restaureren van historisch metselwerk. ‘Als het binnenklimaat verandert omdat het gebouw een nieuwe functie heeft gekregen, dan ontstaan er soms problemen met de bakstenen’, zegt Dirk-Aart de Leeuw. Hij is uitvoerder bij aannemer Jurriëns, die gespecialiseerd is in het onderhoud van monumenten. ‘Houd goed in de gaten waar de watersnoodramp plaats heeft gevonden’, waarschuwt Jan Willem Walraad, restauratiearchitect. ‘Als gebouwen toen in het zeewater hebben gestaan, dan zit het zout nog steeds in de muren.’
De derde vakman is Rick Takkenkamp, directeur van zijn eigen bedrijf dat gevels restaureert: ‘Er bestaan standaardbestekken waarin staat dat een voeg tot tweeënhalve centimeter uitgehakt moet worden. De meeste gemeenten hanteren die. Maar bij ragfijne voegen uit de achttiende eeuw is dat niet mogelijk zonder schade.’ ‘Toch komt die regel ergens vandaan’, zegt Walraad. ‘Heel vaak wordt er te weinig uitgehakt, zodat de nieuwe voeg onvoldoende houdt.’
De drie zijn uitgenodigd door Michiel van Hunen, senior onderzoeker instandhoudingsstechnologie bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. De reden: op 10 oktober houdt de dienst een symposium over historisch metselwerk. Veel aspecten van onderhoud en restauratie zullen die dag aan de orde komen.
Bastaardmortel
Vrijwel elk oud gebouw in Nederland is opgetrokken uit baksteen. Om ons heen is een feest aan verschillende kleuren baksteen te zien, aan verschillende formaten, verbanden en voegen. Zware kloostermoppen uit de middeleeuwen leveren een compleet andere muur op dan de uitbundige baksteenkunst van de Amsterdamse School. Goed metselwerk doorstaat de eeuwen met gemak. Toch heeft het af en toe de ogen en handen van een vakman nodig.
