Los zand of fundament voor de toekomst?
High Tech Campus, Eindhoven. Buiten is het donker, binnen geeft Kees van Grieken, Technisch Directeur van Priva, op uitnodiging van projectbureau REEF zijn visie op Sustainable Urban Deltas. ‘Ik heb geen glazen bol, maar ontwikkelingen als Big Data en Internet of Things zullen van grote betekenis zijn voor de gebouwde omgeving.’
De realisatie van Sustainable Urban Deltas is bittere noodzaak. Waarom? Omdat er wereldwijd 180.000 mensen verhuizen van het platteland naar de stad. Per dag! Over vijftien jaar woont 60 procent van de wereldbevolking in grootstedelijke gebieden. Noodzaak genoeg, zou je zeggen. En toch, de realisatie van deze duurzame Deltas staat nog in de kinderschoenen, zo vernemen we van Kees van Grieken. ‘Eigenlijk is Nederland één grote delta. De geografische mogelijkheden zijn aanwezig, en in technologisch opzicht is er ook al zo veel mogelijk. Het wordt tijd dat we dat zien en het gewoon gaan doen.’
Delta
Een delta is een stelsel van aftakkingen van een rivier, voordat deze in zee of in een groot meer uitmondt. Nederland bestaat voor een groot deel uit het aaneengesloten deltagebied van de Rijn, Maas en Schelde. Hun mondingen liggen in Zeeland en Zuid-Holland. De Randstad vormt hiermee het hart van de Nederlandse Delta.
Water
Door de aanwezigheid van water zijn Deltas vruchtbare gebieden. Ze zijn verder dichtbevolkt en bieden veel werkgelegenheid en economische activiteit. Ze zijn vaak ook laaggelegen. Dat maakt ze tegelijkertijd kwetsbaar voor de gevolgen van de klimaatverandering. Stadsbesturen van deltasteden over de hele wereld werken nu al samen om de gevolgen van de klimaatverandering in goede banen te leiden.
Visie
Vorig jaar presenteerde Priva tijdens de Hannover Messe een wel heel bijzondere visie op de wereldwijde trend van verstedelijking. Kees van Grieken: ‘In een Sustainable Urban Delta is het prettig wonen en werken. Het is het duurzame antwoord op de toenemende bevolkingsgroei in stedelijke gebieden. Maar hoe realiseer je zo’n duurzame stedelijke delta? Hoe zorg je dat al die mensen te eten krijgen? Wat doe je om zo min mogelijk water te verspillen en energiestromen zo efficiënt mogelijk in te zetten? Twee dingen. Het gaat er om dat je vraag en aanbod bij elkaar brengt. En dat je er in slaagt om kringen te sluiten.’
Aanjager
Werk maken van Sustainable Urban Deltas betekent
dat je kansen moet zien en herkennen. Op de website www.sustainableurbandelta.com heeft Meiny Prins, algemeen directeur van Priva, verschillende cases verzameld op het gebied van water, voedsel, kennis en energie. Goede voorbeelden van projecten die binnen hun eigen context bijdragen aan de realisatie van de Nederlandse duurzame delta. We lichten er enkele uit.
Urban farming
Op het dak van een oude Philips fabriek in Den Haag komt een kas van 1200 vierkante meter te staan. Het pand staat nu zo goed als leeg en zal zich in de toekomst verder ontwikkelen tot stadslandbouwcentrum ‘Urban Farming De Schilde’. Met een totale investering van 2,6 miljoen euro wordt De Schilde de grootste commerciële stedelijke voedselproductievoorziening van Europa. In de kas op het dak worden exclusieve groenten geteeld. Maar ook een indoor visboerderij is onderdeel van het concept.
Leiding over Noord
Ander voorbeeld is Leiding over Noord, een pijpleiding die het noordelijk deel van Rotterdam met het Rotterdamse havengebied verbindt. Bij de petrochemische industrie en afvalverwerking in Rotterdam komt veel warmte vrij. Deze warmte wordt geloosd in de Nieuwe Maas en dat is zonde. Door overtollig heet water uit het havengebied te transporteren naar de stadsverwarming op de noordoever van Rotterdam, worden Rotterdamse huishoudens met restwarmte uit de industrie verwarmd. Dat is natuurlijk veel duurzamer dan het gebruik van fossiele brandstof. Het zuidelijk deel van de stad is al aangesloten op restwarmte uit de industrie.
Uniek
Leiding over Noord is een uniek project. Het maakt deel uit van de zogenaamde warmterotonde, een energienetwerk in Zuid-Holland waarop restwarmte van de industrie gebruikt kan worden om huizen en kantoorpanden te verwarmen. Op den duur zou er een netwerk moeten ontstaan in Zuid-Holland waarop iedereen die warmte ‘over’ heeft, kan leveren. En waar iedereen die warmte nodig heeft, kan afnemen. Het unieke aan dit project is dat het grootste glastuinbouwgebied ter wereld, het Westland, nog geen 10 kilometer naast een van de grootste havens ter wereld ligt. Kees van Grieken legt uit waarom: ‘De tuinbouw kan ook andere restproducten zoals CO2 benutten. Deze worden gebruikt om de groei van bloemen en groenten te bevorderen. Afval wordt voedsel dus.’
Smart Polder
Nog zo’n aansprekend project is Smart Polder, een oplossing die watermanagement combineert met de opwekking en het efficiënte gebruik van hernieuwbare energie. In de Smart Polder wordt het wegpompen van oppervlaktewater gecombineerd met het onttrekken van warmte en kou aan oppervlaktewater. Via een warmtewisselaar wordt energie getransporteerd door middel van een ‘Smart Thermal City Grid’ waarmee woningen, kantoren en andere gebouwen worden opgewarmd of gekoeld.
Samen
De website heeft de functie van een community. Kees van Grieken legt uit: ‘Laat het duidelijk zijn dat de realisatie van Sustainable Urban Deltas geen Priva product of dienst is. Het is onze visie op de toekomst. Om die te realiseren, zijn meerdere partijen nodig. Wij kunnen dat niet alleen. Innovatie vindt juist plaats op het snijvlak van sectoren, waar verschillende branches elkaar ontmoeten en vraag en aanbod samenkomen. Het is de kunst om het juiste klimaat te creëren waarbinnen innovaties tot stand kunnen komen. Zo kom je samen verder.’
Mind shift
De rol van technologie is een belangrijk onderwerp van gesprek tijdens de REEF-deelt-kennisbijeenkomst. Kees van Grieken voorspelt de aanzienlijke invloed van big data en Internet of Things op de interconnectiviteit van de gebouwde omgeving. ‘Big data en IoT zijn op het hoogtepunt van de hype. Iedereen heeft het erover, maar we zijn er nog lang niet. We hebben een mind shift nodig. Waar wij techneuten prestaties tot op de tiende nauwkeurig willen kunnen meten en regelen, vereist de komst van big data juist dat we leren vertrouwen op de kracht van al die gegevens samen. Hoe gaan we om met die gigantische hoeveelheid data die we 24/7 en real-time tot onze beschikking hebben? Dat is big data: met slimme algoritmes kunnen juist uit grote hoeveelheden goedkope, minder betrouwbare metingen, resultaten behaald worden die goed genoeg zijn.’
Waarden
Een van de vragen die tijdens de lezing van Kees van Grieken wordt gesteld, is de vraag of de mens de technologie zou moeten volgen of de technologie de mens. Kees van Grieken: ‘Technologisch gezien is alles mogelijk, ook dat wat we nu nog niet kunnen bedenken. Big data en IoT zijn indrukwekkende ontwikkelingen, maar brengen inderdaad ook risico’s met zich mee, zoals dataverlies, schending van privacy en cybercrime. Hoe complexer en minder inzichtelijk de technologie wordt, hoe belangrijker het is dat bepaalde waarden in acht worden genomen. Voor mij zijn dat transparantie, respect en daadkracht. Maak inzichtelijk wat je doet. Bedenk dat je altijd met en voor mensen werkt die bepaalde wensen en eisen hebben. En maak waar wat je belooft.’
Concentratie versus fragmentatie
Op de vraag hoe technologische bedrijven zich strategisch kunnen voorbereiden op al deze ontwikkelingen, antwoordt Kees van Grieken: ‘Ik zie een ontwikkeling van concentratie versus fragmentatie. Enerzijds zullen er megabedrijven ontstaan die de middelen en mogelijkheden hebben om te investeren in R&D, systemen en infrastructuur. Anderzijds hebben we, meer dan ooit, kleine technologische bedrijfjes nodig die al die innovaties naar de gebruikers brengen. Servicegericht, lokaal, vertrouwd en dichtbij. Open staan voor elkaar en willen samenwerken zijn dus essentiële eigenschappen voor alle betrokkenen.’
Wie gaat het doen?
Tot slot. Hoe gaat het verder? Wie gaan de Sustainable Urban Deltas definitief op de kaart zetten? Kees van Grieken: ‘Het mooie is dat partijen die op het oog totaal verschillend zijn, samen moeten komen. Wat daarvoor nodig is? Een open blik en de wil om te vernieuwen. Het is daarbij belangrijk dat de overheid het juiste klimaat creëert, de goede voorwaarden en omstandigheden bepaalt die het aantrekkelijk maken voor het bedrijfsleven, de wetenschap en consumenten om ook in te stappen. Hier en daar gebeurt dat al. Dit zijn de voorbeelden die laten zien wat er mogelijk is, die laten zien dat Nederland echt een unieke uitgangspositie heeft.’
Sustainable Urban Deltas. Gedreven door noodzaak, belofte van de toekomst.
