Wat doet technologie eigenlijk met een gebouw en wat doet het met de gebruiker van een gebouw? Tijdens de Nationale Conferentie Gebouw Automatisering, ‘Bits, Brics & Behaviour’, begin november 2015, kwam het heel pregnant over de bühne. Technologie in gebouwen.
Bits, Bricks & Behavior
Keynote speakers van Cisco, Deloitte, Microsoft, Plantronics en de TU Eindhoven rolden over elkaar heen om duidelijk te maken wat er allemaal staat te gebeuren in de wereld van The Internet of Everything. Ronduit verontrustend. Lees ook het boek ‘Het Digitale Proletariaat ‘ van Hans Schnitzler maar eens….
‘Futurologenpraat, ver van ons bed’ denken veel bedrijven uit de vastgoedwereld.
O ja? Wat bleek uit de andere vijftig verhalen tijdens de conferentie? Het is er overal al in gebouwen. Overal hangen camera’s gekoppeld aan databases. Overal registreren sensoren allerlei variabelen die beïnvloed worden door menselijk gedrag en
dus analyse van dat gedrag mogelijk maken. Hoe kunnen we anders het klimaat in een gebouw adequaat regelen, energie-efficiënt opereren, toegangscontrole uitoefenen?
Dat willen we toch allemaal?
Ladingen data worden verzameld in ziekenhuizen. Je omgeving zodanig beïnvloeden dat je in een kantoortuin ongestoord kunt werken en telefoneren, dat regel je op basis van geluidsarchitectuur, via sensoren en gedragsprofielen. Moderne ouderenzorg met een hoge kwaliteit van leven, ook boven de 75 jaar? Onbestaanbaar zonder datasystemen met gegevens van mensen.
De vraag is niet langer óf we big data gaan toepassen. Het is al overal aanwezig. De kwestie is hoe we er mee omgaan en wie welke verantwoordelijkheid heeft en neemt. Het voorbeeld dat Roel van Rijsewijk van Deloitte schetste in april tijdens het FHI federatiecongres: Vier mensen zitten in een zelfsturende auto. Een kind steekt onverwachts de weg over. De auto moet kiezen; met de vier inzittenden tegen een boom of het kind overrijden. Leggen we de keuzeverantwoordelijkheid bij de programmeur van de zelfrijdende auto?
Het probleem is er al en is niet op te lossen met een wetje over meldingsplicht datalekken, zoals die per 1 januari 2016 van kracht is geworden. De vraag is al helemaal of wetgeving hier oplossingen biedt.
Twee dingen. De problematiek moet hoog op de agenda bij zowel bedrijven als overheden en maatschappelijke organisaties. Ten tweede, en daar kunnen we vandaag mee beginnen, we moeten zorgen dat de mensen die digitale systemen bouwen en beheren, competent zijn en daar naar betaald krijgen. Dat besef ontbreekt nog steeds in de wereld van installatie en bouw. Het gaat hier niet meer om ‘installatie’werk, maar om ICT hardware/software systeemarchitectuur. Uit de voorbereiding van de opleiding voor systeemarchitect gebouwautomatisering blijkt hoe nauw dat luistert. De FHI-brancheorganisatie voor gebouwautomatisering en TVVL werken hier samen hard aan. Het is te hopen dat het niet weer zo gaat als wel vaker in de installatie en bouw: het woord wordt omarmd, maar vervolgens blijft iedereen opereren zoals hij altijd al deed. We noemen het nu systeemarchitectuur, maar we blijven houtje touwtje aanrotzooien zonder kennis van zaken.
Ja, dan vráág je enerzijds om strenge wetgeving en blijf je anderzijds de markt zodanig op het verkeerde been zetten, dat de potentie van de technologie er nooit uit komt en elke investering er één te veel is.
“Waar moet je voor uitkijken?” Daarover moet het gaan volgens Masi Mahammadi van de TU Eindhoven. Als je daar steeds de antwoorden op weet te vinden, dan kunnen we alleen maar beter worden van technologie. Wat een mooi vooruitzicht in het nieuwe jaar, dat we kunnen constateren dat de conferentie van november de hele keten op het goede spoor heeft gezet en dat er dit jaar een passend vervolg komt. Veel voorbeeldprojecten kwamen langs, reeds uitgevoerd, in uitvoering of nog in de ontwikkelfase.
Een aantal daarvan uitgelicht.
Het nieuwe Europese hoofdkantoor van
Plantronics op Park 20|20 Hoofddorp
Het gebouw wordt in de zomer van 2016 opgeleverd als Plantronics ‘Soundscape’. De naam verwijst naar de technologie van het bedrijf zelf, professionele systemen in de sfeer van headsets en alles wat te maken heeft met geluidselektronica. Plantronics bouwt in het bedrijf een ‘geluidslandschap’ waar digitale technologie zorgt voor optimalisering van werkplekken.
Tegelijk bouwt het bedrijf, waarin ook de Nederlandse uitvinder van Blue Tooth Jaap Haartsen werkzaam is, zijn kantoor volgens het ‘cradle to cradle’ principe. Dankzij de automatiseringstechnologie dus. Het was senior VP en Managing Director Pantronics Europe & Africa Philip Vanhautte die op de conferentie in november een en ander presenteerde.
Seats2Meet in de toekomstige stadscampus
Voormalige Lochal bij station Tilburg
Seats2Meet is een franchise organisatie voor de exploitatie van een kantoorhotelconcept op basis van wat men zelf noemt ‘The Serendipity Machine’. Alles is er op gericht dat mensen die ruimte huren ook met elkaar in contact komen en daar toegevoegde waarde uit halen. Uiteraard is de inzet van social media daarbinnen heel belangrijk.
Omdat men zelf beseft nog lang niet uitputtend gebruik te maken van alle technologische mogelijkheden, legde Roger van den Berg in de conferentie de vraag neer om mee te denken. De voorbereiding van een concreet project gebruikte hij als kapstok: de herontwikkeling van de oude grote locomotiefhal bij het station van Tilburg tot een multifunctionele ‘Stadscampus’.
Zero Energy Hotel Breeze
Amsterdam IJburg
Een volledig nieuwe technologie gaat worden toegepast bij de bouw van Hotel Breeze in IJburg. Wetenschapper Ben Bronsema van de TU Delft bedacht de technologie op basis van zijn jarenlange ervaring met klimaatsystemen in gebouwen. Samen met ‘groene’ projectontwikkelaar Dutch Green Company presenteerde hij hun plannen voor een hotel dat zichzelf van energie moet gaan voorzien op basis van het EWF, Earth, Wind & Fire principe.
De drie elementen van het EWF-concept zijn een Powerdak, de Klimaat cascade en de Zonneschoorsteen. De Klimaat cascade is wellicht het meest vernieuwend. Het werkt als een natuurlijke warmtewisselaar, terwijl de zonneschoorsteen een schacht is waarin de zonnewarmte geoogst wordt om het gebouw en het tapwater op te warmen. De heren waren eerlijk bij hun presentatie. Ze wisten nog niet hoe een en ander regeltechnisch moet gaan passen in de digitale wereld, maar het is duidelijk dat het project daar niet zonder kan.
Zorgcentrum Savelberg
Gouda
In gebouwen voor de zorg gaat het hard. Overal duikt automatiseringstechnologie op. De weegschaal tussen de voor- en nadelen van het volgen van mensen slaat al snel door. Bijvoorbeeld als het gaat om dementerende ouderen daarmee meer bewegingsvrijheid te geven. Uit het voorbeeld van zorgcentrum Savelsberg in Gouda blijkt dat de toepassing eigenlijk in vrijwel ieder gebouw relatief eenvoudig is te realiseren. Het werkt daar alleen maar positief. ‘Dwaaldetectie’ heet het en het werkt via slimme camera-sensoren in combinatie met tags die worden gedragen als een soort polshorloge. De begeleiders in het zorgcentrum kunnen alles volgen met een normale smartphone. Zorgcentrum-directeur Irene Feenstra telde tijdens de conferentie een dubbele benefit: de patiënten krijgen een hogere kwaliteit van leven en het personeel wordt minder belast.
De voormalige De Gruyter fabriek
’s Hertogenbosch
Ook bij herontwikkeling blijkt een technologische aanpak vanuit zon, lucht, aarde en water, goede basisvoorwaarden te kunnen zijn. Joost de Bruijn van BOOST Herontwikkeling gebruikte deze benadering voor de herontwikkeling van de oude De Gruyter fabriek in ’s Hertogenbosch. Als de basis voldoende is om gedeeltes van een groot oud gebouw te kunnen exploiteren, dan kan daarna worden geïnvesteerd in verdere technologische ontwikkeling voor toekomstige gebruikers. Hoe snel de technologische ontwikkeling qua digitale infrastructuur ook gaat, naar de aard van de nieuwe open netwerktechnologie worden aanpassingen steeds gemakkelijker te realiseren.
Park Strijp
Eindhoven
De voormalige grootschalige Philips fabriekswijk Strijp-S, naast het PSV stadion in Eindhoven, wordt een Smart City visitekaartje. De ambities van de gemeente Eindhoven en partner VolkerWessels liggen hoog. ‘Integrated Connectivity’ is het toverwoord. In de stad is overal inmiddels sprake van the Internet of Things. Door netwerken te koppelen, te integreren, de beschikbare data als informatie beschikbaar te maken, wordt het stadsdeel hip en aantrekkelijk voor alle functies die mensen in de stad willen ervaren. Alwin Bloem is als manager door de gemeente gedetacheerd bij Park Strijp Beheer. Zijn aanstekelijke verhaal op de conferentie bewijst hoe zeer een lokale overheid een voortrekkende rol kan vervullen in revitalisatie met gebruik van nieuwe technologie in de gebouwde omgeving.
Kasteel Biljoen in Velp
Technologie achter het behang geplakt
Kasteel Biljoen in Velp is van significante historische waarde. Het werd aangekocht door het Gelderse Landschap, uit de nalatenschap van de laatste bewoner. In diens testament stond dat het ook in de toekomst bewoond moet blijven. De oplossing: een restauratie waarin alles in de oorspronkelijke staat wordt hersteld, maar waarbij het pand via moderne technologie bewoonbaar wordt voor huurders van deze tijd. Het is te danken aan een combinatie draadloze en bedrade digitale netwerktechnologie dat het is gelukt. Koen van de Donk, directeur-eigenaar van Hevac Controls, vertelde tijdens de conferentie hoe de nieuwe bewoner, een Nederlands/Amerikaanse plastisch chirurg, nu met een app alles onder controle houdt in het kasteel. In de kamers zijn alleen de oude porseleinen schakelaars te zien. De intelligentie is achter alle schakelaars weggewerkt. Ook de tientallen mediakoppelaars, die de draadloze signalen van alle schakelaars en sensoren opvangen en naar de visualisaties doorsturen zijn, soms letterlijk, achter het behang geplakt.
Erasmus Universiteit
Virtuele classrooms
Universiteiten hebben veel gebouwen in gebruik. Wetenschappers stellen hoge eisen aan de infrastructuur in die gebouwen. Maar studenten tegenwoordig ook. Zij zijn van de generatie die gewend is altijd, overal, met iedereen te kunnen communiceren, ‘all over the world’. De Erasmus Universiteit Rotterdam ervaart dat elk gewenst college waar ook ter wereld gevolgd moet kunnen worden. De audio/video diensten en het ICT netwerk van de universiteit zijn daarom volledig geïntegreerd.
Ondersteund door de firma AMX Harman, liet Gert van Ginkel van de EUR in de conferentie zien hoe ver dat gaat en hoe de netwerkstructuur is opgebouwd en wordt uitgebreid. Alles is overal altijd beschikbaar.
KPN Datacenter
HTC Eindhoven
Het beste bewijs dat de digitalisering overal is, wordt wellicht gevormd door de enorme booming business van datacenters. Ze rijzen als paddenstoelen uit de grond. Vrijwel elke campus telt inmiddels één of meer van dergelijke gebouwen. Recent opende burgemeester Van Gijzel het KPN datacenter op de High Tech Campus in Eindhoven. Het is het eerste Tier IV datacenter in Nederland, hetgeen inhoudt dat een enorm hoge graad van beschikbaarheidszekerheid is gegarandeerd. Dat tegelijk KPN voor dit gebouw de ICT Milieu Award heeft gekregen is eigenlijk wat paradoxaal. Een zwaar op energie leunende, complexe technologie infrastructuur combineren met het realiseren van scherpe milieudoelstellingen is een heftige uitdaging. Ronald van Veen, Consultant Cyber Center Services bij KPN en Martin Matse, CEO bij System Integrator Perf-IT, maakten duidelijk dat je met inzet van de juiste expertise de complexiteit en de paradoxale stress onder controle kunt krijgen en houden.
