Armaturenvergoeding: Eerder besteedde B+U aandacht aan het feit dat (af)bouw-, installatie- en onderhoudsbedrijven wettelijk verplicht zijn om tijdens een gebouwrenovatie energiezuinige lampen en armaturen apart in te zamelen voor recycling.
“Niet alleen de verplichte inzameldoelstelling komt met de armaturenvergoeding dichterbij, maar er komen ook meer grondstoffen beschikbaar”
Inmiddels is er voor ingezamelde armaturen ook een marktconforme inzamelvergoeding beschikbaar, de zogenaamde ‘armaturenvergoeding’. Daarmee is er een aantrekkelijk en duurzaam alternatief voor het doorverkopen van metalen armaturen aan de oudijzerhandel.
E-waste
Tl-buizen, spaarlampen en ledverlichting – en ook de armaturen waar ze in zitten – worden door de EU beschouwd als ‘e-waste’ op het moment dat ze worden afgedankt. E-waste staat voor elektr(on)isch afval – zeg maar alle afval waar een stekker of, in het geval van lampen, een fitting aan zit. Al in de jaren tachtig van de vorige eeuw bepaalde de EU dat e-waste apart ingezameld en verwerkt moet worden. Dit type afval bevat namelijk vrijwel altijd stoffen die (sterk) belastend zijn voor het milieu, zoals kwikpoeder en zware metalen. Het laatste decennium is daar nog een argument bijgekomen: e-waste bevat doorgaans ook veel stoffen die prima te recyclen en te hergebruiken zijn. Zo is van een gewone spaarlamp meer dan 90% opnieuw in te zetten na recycling en zijn armaturen bijna volledig recyclebaar.
In Nederland ligt de verantwoordelijkheid voor de inzameling en recycling bij de fabrikanten en importeurs van verlichting en armaturen. Die hebben zich daartoe verzameld binnen de producentenstichting OPEN en LightRec, die inmiddels nauw samenwerken. Stichting OPEN coördineert dus niet alleen de inzameling en verwerking van lampen en armaturen, maar ook van andere e-waste zoals wit- en bruingoed en ICT. Het daadwerkelijke fysieke inzamelen wordt overigens uitgevoerd door de bekende uitvoeringsorganisatie Wecycle (www.wecycle.nl). Zij zetten de ingezamelde e-waste door naar gespecialiseerde (lees: gecertificeerde) recyclingbedrijven die zorgen voor een milieuverantwoorde verwerking.
Inzameldoelstelling uit Brussel
Hoewel een niet onaanzienlijk deel van de e-waste in Nederland afkomstig is van consumenten, komen in theorie de meeste lampen en armaturen vrij uit de professionele sector, zegt Gied van Hoorn, directeur van LightRec en bestuurslid van Stichting OPEN. “Ik zeg ‘in theorie’, want waar in de consumentenhoek inmiddels sprake is van een goed functionerende, laagdrempelige en fijnmazige inzamelstructuur met retailers, DHZ-zaken en supermarkten, verdwijnen in de in de sloop- en installatiesector nog steeds veel afgedankte armaturen in het zogeheten ‘grijze circuit’.” Daarmee doelt Van Hoorn met name op de oud-ijzerhandel die voor gebruikte metalen een vergoeding betalen.
“Natuurlijk mag je ervan uitgaan dat ook dit metaal op de een of andere manier gerecycled wordt”, zegt Van Hoorn. “Alleen zijn er daarbij twee problemen. Het eerste is dat we niet weten of dat op een verantwoorde manier gebeurt, want we hebben niet over ‘zomaar’ recyclen, maar over verwerking door CENELEC- (voorheen WEEELABEX) gecertificeerde bedrijven waarbij milieubelastende materialen en componenten worden verwijderd. Het tweede probleem is dat e-waste die langs de niet-officiële kanalen wordt gerecycled, niet meetelt voor het behalen van de inzameldoelstelling die Brussel ons oplegt. Dat kan op termijn financiële consequenties hebben voor Nederland, terwijl dat niet echt nodig is als iedereen zich gewoon aan de regels zou houden.”
(Lees verder onder de foto.)
Vergoeding
Om het tij te keren hebben LightRec en Stichting OPEN daarom onlangs een marktconforme vergoeding in het leven geroepen voor bouw- en installatiebedrijven die gebruik maken van het officiële Wecycle-inzamelsysteem. “We hopen daarmee het aandeel armaturen in de inzamelresultaten te boosten”, aldus Van Hoorn. “Op die manier komt niet alleen de verplichte inzameldoelstelling* dichterbij, maar komen er ook meer grondstoffen beschikbaar die vanuit de circulaire gedachte prima opnieuw in te zetten zijn, mits ze correct worden verwerkt.”
Maximaal hergebruikt
Volgens Van Hoorn is het nieuwe systeem met opzet erg laagdrempelig gemaakt: bouw- of installatiebedrijf tekenen een overeenkomst met Stichting OPEN voor de inzameling van armaturen. Deze overeenkomst geldt voor onbepaalde tijd en is maandelijks opzegbaar. Na afronding van de overeenkomst wordt de vergoeding ingeregeld en kunnen zij onbeperkt gebruik maken van de gratis inzamelmiddelen. Wel gelden als voorwaarden dat de inzamelmiddelen geheel moeten gevuld zijn, de armaturen compleet moeten zijn en dat ook lampen gescheiden van de armaturen worden afgegeven voor verwerking. Van Hoorn: “Dit om te voorkomen dat alleen kunststoffen armaturen worden ingeleverd en de metalen armaturen verdwijnen naar de oudijzer boeren. Of armaturen en lampen niet scheiden, zodat Stichting OPEN ze nog zelf moet na-scheiden. Dan kan een inzamelvergoeding financieel natuurlijk niet uit.”
Bedrijven die kiezen voor de Stichting OPEN -route zijn in termen van duurzaamheid goed bezig, benadrukt Van Hoorn. “Zoals gezegd: niet alleen worden de grondstoffen maximaal hergebruikt waardoor de circulaire economie wordt gestimuleerd, ook zorgen onze CENELEC-gecertificeerde partners voor een milieutechnisch verantwoorde recycling. Daarnaast leidt verwerking van lampen en armaturen via Stichting OPEN tot een significante CO2-besparing, waarmee je je als bedrijf in de markt kunt onderscheiden. En last but not least worden in het verwerkingsproces mensen ingezet met een afstand tot de arbeidsmarkt, die op deze manier een kans krijgen op een reguliere baan. Je doet dus en passant óók iets aan een stukje social return”, aldus Van Hoorn.
En voor wie de argumenten duurzaam en sociaal alsnog minder zwaar wegen, is er altijd nog de gemak factor, benadrukt Van Hoorn. “Door de overeenkomst met Stichting OPEN voldoe je als bedrijf in één keer aan alle wet- en regelgeving, de verwerkingseisen die gelden voor e-waste en je kunt aanspraak maken op de kosteloze inzamelmiddelen en logistieke service van Wecycle. En met een aantrekkelijke inzamelvergoeding per ton armaturen als bonus.”
Info
Nadere informatie over onder meer de armaturenvergoeding op de website van www.lightrec.nl of www.stichting-open.org.
*Te weten 65% van het volume van nieuw op de markt gebrachte apparatuur in de drie jaar ervoor, de zogeheten Put On Market of POM (red.).
Armaturenvergoeding voor de sector maakt inzameling extra aantrekkelijk.
