Flevokust

Nieuwe haven IJsselmeer

Provincie Flevoland en gemeente Lelystad ontwikkelen samen Flevokust: een buitendijkse overslaghaven met een bijbehorend industrieterrein. Bouw en Uitvoering neemt het in meerdere opzichten complexe en daarmee uitdagende project onder de loep.

De plannen voor Flevokust zijn niet nieuw. Het plan ­staat al meer dan 20 jaar in de beleidsplannen van de provincie Flevoland. In 2013 kwam er echter schot in. Nu is het bijna zover. De bouw van de buitendijkse overslaghaven, de ontsluiting en de bouw van de golfbreker zijn voor rekening van de provincie. De ont­wikkeling van het bedrijventerrein achter de dijk gebeurt door de gemeente. Provincie en gemeente ­werken in het project nauw samen met containerexploitant CTU, de aannemer Gebr. Van der Lee, gemeente Lelystad, het ministerie van Infrastructuur & Milieu, ­Rijkswaterstaat en het waterschap Zuiderzeeland.

Haven

De toekomstige haven is geschikt voor op- en overslag van containers, projectlading, stukgoed en bulk­goederen. Voor de haven wordt tegen de dijk een 400 meter lange kade gebouwd met een terreindiepte van 140 meter. Het terminalterrein wordt daarmee ruim 5 hectare groot. Bij een groei in de marktvraag kan de kade worden verlengd tot 800 meter lengte (opper­vlakte 10 hectare). In 2020 wordt een volume aan containers van 90.000 TEU verwacht. In het IJsselmeer wordt bovendien een golfbreker gebouwd. Deze beschermt de haven en zorgt dat deze tot en met windkracht 7 kan ­functioneren. Rogier Wilms, programmamanager gebiedsontwikkeling bij de provincie Flevoland: “We hebben twee projecten met elkaar kunnen combi­neren. In verband met strengere normen voor de waterveiligheid, moet de dijk versterkt, verbreed of verhoogd worden. Deze opgave combineren we met de bouw van de haven. Dat scheelt enorm in de kosten.”

Industrieterrein

Achter de dijk realiseert de gemeente Lelystad een industrieterrein. Jan-Nico Appelman, gedeputeerde van de provincie Flevoland: “Het terrein wordt door de gemeente ge­faseerd aangelegd. In de eerste fase realiseren we ruim 7 hectare. Afhankelijk van de marktvraag kan het industrieterrein in stappen worden uitgebreid naar 20 hectare en vervolgens naar 43 hectare. Waarom deze fasering? Dat heeft te maken met de projectkosten. De gemeente heeft op deze manier niet gelijk geld nodig voor die 43 hectare. Ook heeft de keuze voor fasering te maken met het tijdsbeeld. Wie weet hoe de markt er over vijf tot tien jaar uit ziet? Flexibel zijn, zodat nog ingespeeld kan worden op toekomstige ontwikkelingen. Niet nu kosten maken voor bijvoorbeeld faciliteiten die straks misschien niet nodig zijn.”

“Voor de ontwikkeling van het bedrijventerrein lopen momenteel acquisitiegesprekken. Gesprekken die ons voldoende vertrouwen geven dat er marktpartijen zijn, die zich daar willen vestigen”, aldus Appelman.

Van idee naar bouw

Rogier Wilms: “In 2014 heeft de provincie de ontwik­keling van Flevokust naar zich toe getrokken. In korte tijd is er een variantenstudie uitgevoerd en zijn we gestart met het doorlopen van de planologische procedure; inpassingsplan, milieueffectrapportage et cetera. Eind 2014 – dus binnen een jaar – heeft Provinciale Staten het inpassingsplan vastgesteld en het investerings­besluit genomen om de haven daadwerkelijk te kunnen realiseren. Vorig jaar hebben we besteed aan het maken van een vergunbaar ontwerp, wat de basis is geweest voor verschillende belangrijke vergunningen, die we nodig hebben voor de realisatie. Ook hebben we de aanbestedingsprocedure doorlopen. We hebben gekozen voor een Engineer & Construct contract. Partijen konden op basis van de functionele uitvraag een ontwerp in­dienen. Onze beoordelingscriteria? Kwaliteit van het plan van aanpak en ecologische meerwaarde. Bij de ingediende plannen van aanpak hebben we vooral gekeken naar de robuustheid van de planning, want ­tijdige oplevering is voor Flevokust heel belangrijk. Wat de ecologie betreft, biedt vooral de bouw van de golfbreker kansen voor ecologische verbeter­maatregelen. Met name voor een goed leefgebied voor watervogels.”

Begin maart werd het contract met Gebr. Van der Lee getekend. In grote lijnen is bekend hoe het ontwerp eruit komt te zien. Wilms: “De belangrijkste vergunningen, die nodig zijn voor de aanleg, zijn reeds verleend. Het definitieve ontwerp moet de aannemer nog goed­gekeurd krijgen bij de verschillende bevoegde ge­zagen. Daarna kan de aannemer ook fysiek aan de slag. Onze verwachting is, dat de bouw in augustus start.”

Over het ontwerp gesproken, is er al een tipje van de ­sluier op te lichten? Zijn er inventieve oplossingen? Rogier Wilms: “Gebr. Van der Lee heeft een ontwerp met een golfbreker die wordt opgebouwd met geotubes: langgerekte ‘worsten’ van waterdoorlatend geotextiel, waar zand of kleigrond in wordt geperst. Dit is een ­relatief goedkope oplossing, die functioneel goed voldoet. In vergelijkbare situaties en van deze omvang is dat in Nederland nog niet vaak gerealiseerd. Het is echter een bewezen techniek. Het tweede aspect is, dat het opbouwen van het terminalterrein in een droge situatie zal gebeuren. Eerst worden damwanden en taluds geplaatst om het werkterrein droog te pompen om vervolgens op te vullen met zand/fundering. Voordeel is een snellere zetting en er is minder materiaal nodig.”
Niet alleen bouwtechnisch zijn er noviteiten en daarmee uitdagingen te noemen. Appelman: “Op bestuurlijk niveau is het project behoorlijk complex. Het is meer dan het aanleggen van een kade in een bak water. We hebben onder andere te maken met diverse overheden, met Natura 2000, en met omwonenden. Daarbij moeten veiligheidsaspecten worden meegenomen. Het project dienen we in korte tijd te realiseren, wat te maken heeft met de vraag vanuit de markt en met de subsidievereisten. Sommige projecten hebben alleen al drie tot vier jaar nodig om de planologische procedure te doorlopen. Wij hebben dit deel in een jaar afgerond. Dat zegt ook iets over de samenwerking met de diverse partijen, die verloopt dus prima. Gezamenlijk zorgen we ervoor dat Flevoland steeds meer een logistiek knooppunt van betekenis vormt, waar we trots op kunnen zijn.”

Economie en logistiek

De haven en het industrieterrein komen te liggen ten noorden van Lelystad aan het diepe vaarwater van het IJsselmeer. Deze locatie bevindt zich in de directe na­bijheid van de groeiende luchthaven (Lelystad Airport), de drukke scheepvaartroute Amsterdam-Lemmer, de snelweg A6 en het spoor (Hanzelijn). Het is een uitstekende locatie, volgens beide heren. Het project zal zorgen voor een nieuw vestigingsmilieu en een verhoging van de concurrentiekracht van de regio. Bestaande bedrijven kunnen hun logistieke processen optimaliseren en nieuwe bedrijven zullen zich vestigen en daarmee is de ontwikkeling van Flevokust ook goed voor de werkgelegenheid. De ontwikkeling van een nieuwe overslaghaven bij Lelystad voor de binnenvaart met bijbehorend bedrijventerrein draagt bij aan grote logistieke kennis en kracht van Nederland.

“Het is meer dan het aanleggen van een kade in een bak water”

Duurzame ontwikkeling

Duurzaamheid is een belangrijk aspect in de ontwikkeling van Flevokust. We noemden het al eerder in het artikel. Vervoer over water en per spoor, in plaats van over de weg, wordt de komende decennia steeds be­langrijker. Het is goedkoper en minder milieu­belastend: minder files, minder CO2-uitstoot. Door het bedrijventerrein duurzaam en kostenefficiënt aan te leggen, draagt het nog eens extra bij aan nationale milieudoelstellingen. Het ministerie van Infrastructuur & Milieu heeft daarom een subsidie van 7,4 miljoen euro beschikbaar gesteld voor de aanleg van Flevokust. Jan-Nico Appelman: “De subsidie komt vanuit het programma Beter Benutten, dat betere benutting van de weg­infrastructuur stimuleert. Het vrachtvervoer van de weg naar het water verplaatsen draagt bij aan minder files in de Randstad. Voorwaarde van deze subsidie is wel – we doen nog mee onder het oude programma – dat we eind 2017 operationeel moeten zijn. Een harde deadline, ook voor de aannemer. Haalt hij die niet, dan krijgt hij te maken met een boeteclausule.”

Het totale investeringskrediet van circa 30 miljoen euro vanuit de provincie bestaat uit de aanneemsom, voorbereidings-, plan- en proceskosten en in een later stadium kosten voor exploitatie – beheer en onderhoud – van de haven.