Op 1 januari 2022 treedt de nieuwe Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) in werking. De Wkb heeft als doel de bouwkwaliteit en het bouwtoezicht te verbeteren door inschakeling van private kwaliteitsborgers. Daarnaast wordt de aansprakelijkheid van aannemers ten opzichte van particuliere en professionele opdrachtgevers uitgebreid.
Wet kwaliteitsborging voor het Bouwen (Wkb): “Leading role architect én zekerheid voor opdrachtgever en aannemer”
In gesprek
We spraken met Annemiek Braspenning, mededirecteur No Label Architectuur, over de ins en outs van de nieuwe wet. Samen met Rob Janssen Bouwmeester runt Annemiek Braspenning No Label. Zij is naast architect stedenbouwkundige, hij interieurontwerper. Het bureau heeft alle schaalniveau´s in haar portfolio, van integrale architectuur tot stedenbouw. De focus ligt op het ontwerpen van duurzame gebouwen voor kinderen, van maatwerkmeubel en gebouwtransformatie tot ontwerpen van multifunctionele onderwijsgebouwen en stedenbouwkundige masterplannen.
Annemiek Braspenning, mededirecteur No Label Architectuur.
KiK KOMO
Naast haar werk voor No Label vertegenwoordigt Braspenning de architecten in de Raad van Toezicht bij KiK KOMO. KOMO is een collectief keurmerk dat in de Nederlandse bouw gebruikt wordt. De stichting KOMO beheert de keurmerken. ¨KIK staat voor KOMO Instrument Kwaliteitsborging¨, legt Annemiek Braspenning uit.
¨Het is toegelaten als onafhankelijk instrument voor de Wkb, waarmee kan worden aangetoond dat er voldaan wordt aan alle wet- en regelgeving in bouw en infra en aan private kwaliteitseisen. KiK is inzetbaar voor alle soorten bouwwerken en in alle wettelijke risicoklassen, de zogenoemde ‘gevolgklassen’ die de Wkb kent. KiK is beschikbaar voor de hele bouwkolom: ontwikkelaars/opdrachtgevers, architecten, bestekschrijvers, bouwbedrijven, kwaliteitsborgers én afdelingen Bouw- en Woningtoezicht. En niet onbelangrijk, KiK van KOMO wordt ondersteund door 30 (branche)organisaties in en rond de bouw.¨
Kwaliteitsverbetering
Even terug naar het begin, de Wkb. De wet, die per 1 januari 2022 wordt ingevoerd, heeft drie doelen:
(1) verbeterde (borging van de) bouwkwaliteit,
(2) verbeterde positie van de consument en
(3) stimuleren van kwaliteitsverbetering en faalkostenvermindering.
IKC IJsselmonde Rotterdam (3 basisscholen, kinderopvang en Centrum voor Jeugd en Gezin) No Label is hierbij coördinator van het bouwteam.
¨Oftewel¨, zegt Annemiek Braspenning ¨zorgt de wet voor een sneller, efficiënter proces en stuurt op kwaliteit. Nu is het zo, dat bij de aanvraag van een bouwvergunning, de gemeente de kwaliteit toetst op de wet- en regelgeving. Is de vergunning er, dan kan er gebouwd worden. Tijdens de bouw echter, veranderen de plannen nogal eens. Daar wordt wel op toegezien, maar bij de oplevering is de aannemer maar beperkt verantwoordelijk voor het eindresultaat. Met de invoering van de Wkb is de toets als het bouwproject klaar is. Bij oplevering wordt een dossier overlegd, waarin staat dat het gebouw voldoet. Dus as-build. Tijdens het proces wordt hierop gemonitord en gestuurd om problemen achteraf te voorkomen. Hierdoor heeft de aannemer een grotere verantwoordelijkheid, kijkende naar bijvoorbeeld verborgen gebreken. De opdrachtgever is zodoende beter beschermd. In zijn totaliteit zorgt de wet ervoor dat de kwaliteit van het bouwwerk verhoogd wordt.¨
De toetsing zal gebeuren door onafhankelijke, private kwaliteitsborgers, opgeleid voor dit werk. Dit doen ze bijvoorbeeld met het eerder genoemde instrument KiK KOMO of één van de andere instrumenten die nu ontwikkeld worden.
Architect aan Zet
Tot de invoering van de wet op 1 januari 2022 wordt met ongeveer 10% van de eenvoudigere bouwprojecten pilotprojecten gedaan. Op een later moment wordt beslist of de wet ook gaat gelden voor complexere bouwprojecten. De uitbreiding van de aansprakelijkheid geldt wel direct vanaf 1 januari 2022 voor alle bouwprojecten in alle gevolgklassen.
MFA Vlechtwerk (2 basisscholen, kinderopvang, dorpshuis beheerd door mensen met een verstandelijke beperking, bibliotheek).
Het duurt nog even voor de wet ingevoerd worden. Mondjesmaat vinden er nu pilotprojecten plaats. Een van de projecten die hierop vooruit liep, is ´Architect aan Zet´ in Rotterdam – gestart in 2014 – waar naast de gemeente een aantal Rotterdamse architecten aan deelgenomen hebben, zoals No Label.
Sneller en efficiënter
Doel van het project was, te onderzoeken wat het zou opleveren als kwaliteitsborging in één keer door de architect gebeurd. De verwachting? Een sneller en efficiënter bouwproces van idee tot realisatie. In de periode tot 2017 is door de Afdeling Bouw- en Woningtoezicht van de gemeente Rotterdam onderzocht hoe de aanpak van Architect aan Zet in praktijk werkt aan de hand van een aantal proefprojecten. Kleine bouwprojecten, denk eensgezinswoningen, dakopbouwen en kleine gebouwen. Projecten die minder risicovol zijn dan grote bouwprojecten. In 2018 werd de evaluatie afgerond. Deze toont aan dat de aanpak kansrijk is en dat er veel goed gaat.
Annemiek Braspenning: ¨Van het proefproject kregen we vanaf dag één de bouwvergunning. Het idee? Een leading role voor de architect in het hele proces. Aan tafel met alle betrokkenen en sturen op kwaliteit. Met de oplevering/overhandigen van het dossier aan de gemeente hebben we aangetoond dat het project aan alle wet- en regelgeving voldoet. Van welstand, bestemmingsplan, parkeernormen, Bouwbesluit, alles.¨
¨En¨ zegt Braspenning, ¨voor de gemeente levert een dergelijk proces de nodige voordelen op. Al die kleine projecten beoordelen, dat kost hen normaliter veel tijd en geld. De extra tijd die de architect erin moest stoppen, wordt door de gemeente vergoed uit een deel van de niet geïnde leges.¨
MFA Vlechtwerk interieur.
Gezien het succes van de pilot heeft de gemeente Rotterdam besloten om per 1 september officieel Architect aan Zet in te zetten. Eis daarbij is wel, dat alleen gecertificeerde architecten – vijf jaar werkervaring, vijf jaar inschrijving in het register, doorlopen van een cursus wet-en regelgeving – eraan mee mogen doen en een externe kwaliteitsborger mee moet kijken. In 2025 evalueert de gemeente Architect aan Zet. Dan wordt ook bekeken of de methode geschikt is voor grotere projecten.
Leading role
Moeten we uit voorgaande nu opmaken dat de Wkb de architect inderdaad een leading role heeft? Braspenning: ¨Niet perse. Alhoewel ik wel van mening ben, dat het belangrijk is dat de architect die rol naar zich toetrekt. Bouwen is teamwork. De architect is vaak het begin van het team. Hij ontwerpt en begeleidt/overziet het proces van de ruimtelijke en gebouwde kwaliteit. We praten met gemeenten, aannemers, eigenlijk met iedereen. Dus ja, ik denk dat hij of zij de juiste partij is om te sturen op kwaliteit en de opdrachtgever te helpen met het vinden van een goede kwaliteitsborger.¨
De architect drukt op deze manier dus een grote stempel op het project. ¨Inderdaad¨, beaamt Annemiek Braspenning. ¨Maar het is van belang, dat de architect van het begin tot het einde van het proces aan tafel zit. Vaak zien we dat dit niet zo is, met als gevolg dat er veel kwaliteit verloren gaat. Let wel, deze leading role is ook in het belang van de aannemer. Hij is, zoals eerder gezegd, straks ook verantwoordelijk voor verborgen gebreken. Voor hem is het dus heel fijn, als er goed getoetst wordt. Het gaat niet meer over ´een goed gebouw op een tekening´ Hij moet nu bewijzen dat juist bij oplevering het gebouw voldoet aan alle gestelde eisen. Het is niet meer mogelijk tijdens het proces wijzigingen door te voeren, zonder dat deze bekend zijn bij de kwaliteitsborger en architect. De Wkb geeft hem uiteindelijk zekerheid. Net zoals de wet die zekerheid geeft aan de opdrachtgever.¨
Kinderopvangwoningen Vleuterweide. Kleinschalige en laagdrempelige kinderopvang midden in de woonwijk. Een innovatieve vorm van kinderdagopvang waarbij de kinderopvang-woningen na verloop van tijd weer als eengezinswoningen te gebruiken zijn.
Alle beeld, m.u.v. het openeningsbeeld bovenaan de pagina: No Label Architectuur.
