De Europese Unie verstrekt aanzienlijke subsidies aan haar lidstaten, waaronder Nederland. In 2022 ontving Nederland meer dan 2,9 miljard euro aan EU-subsidies, bestemd voor diverse doelen binnen 15 clusters van onderwerpen. Een groot deel van deze middelen is bestemd voor onderzoek en innovatie, maar ook voor landbouw en maritiem beleid. Deze verdeling verschilt echter per lidstaat en laat interessante patronen zien. Dit artikel aan de hand van recent CBS-onderzoek, biedt inzicht aan de besteding en verdeling van EU-subsidies in Europa, met een focus op Nederland.
“Nederland betaalt meer aan de EU dan het ontvangt, maar verdient nog steeds aan de Europese Unie”
Nederland?
In 2022 ontving Nederland 2,9 miljard euro aan subsidies vanuit de Europese Commissie. Deze subsidies worden verdeeld over 15 clusters van onderwerpen. Het grootste deel (38 procent) ging naar onderzoek en innovatie, met name naar universiteiten en hogescholen. Dit komt neer op ruim 1,1 miljard euro. De tweede grote post is landbouw en maritiem beleid, goed voor 847 miljoen euro (29 procent). Dit geld wordt voornamelijk uitgekeerd aan landbouwondernemingen. Een andere belangrijke post is investeren in mensen, sociale cohesie en waarden, waarvoor Nederland 265 miljoen euro ontving. Dit bedrag is bedoeld voor de ondersteuning van kwetsbare werkenden en werklozen. Op grotere afstand volgen andere posten zoals veiligheid en Europese strategische investeringen.
Naast de gelden uit deze clusters ontving Nederland in 2022 nog ruim 490 miljoen euro uit het solidariteitsmechanisme en ruim 100 miljoen voor de financiering van Europese instellingen. In totaal ontving Nederland 3,5 miljard euro van de Europese Commissie. Dit bedrag draagt significant bij aan verschillende sectoren binnen het land.
De verdeling van EU-subsidies binnen Europa
Op Europees niveau laat de verdeling van subsidies een ander beeld zien. De Europese Commissie besteedt het meeste geld aan landbouw en maritiem beleid (39 procent) en regionale ontwikkeling en cohesie (31 procent). Deze uitgavenposten zijn bedoeld om economische en sociale ongelijkheden tussen verschillende regio’s te verminderen. Investeren in mensen, sociale cohesie en waarden komt op de derde plaats met 13 procent van de totale uitgaven. Europese strategische investeringen volgen met 3 procent, terwijl de overige posten samen bijna 7 procent van de uitgaven vormen.
De totale uitgaven van de Europese Commissie aan lidstaten bedroegen in 2022 bijna 139 miljard euro, verdeeld over de 15 clusters. Regionale ontwikkeling en cohesie is met ruim 42,5 miljard euro de tweede grootste uitgavenpost. Nederland ontvangt hier relatief weinig geld voor. Dit geld is bedoeld om economische en sociale ongelijkheden tussen verschillende regio’s te verminderen. Ook op het vlak van veiligheid, waaronder de bestrijding van cybercriminaliteit en terrorisme, is er een flink verschil qua uitgaven. Terwijl deze posten in Nederland 5 procent van de ontvangsten uitmaken, vormen ze slechts een klein percentage van de totale Europese uitgaven.
Verschillen tussen lidstaten Europa
Waar EU-subsidies aan worden besteed, verschilt sterk per land. Frankrijk en Duitsland ontvangen relatief veel geld voor landbouw en maritiem beleid. In Frankrijk gaat 60 procent van de ontvangen subsidies naar deze sector, terwijl dit in Duitsland 47 procent is. Polen besteedt meer dan de helft (56 procent) van de subsidies aan regionale ontwikkeling en cohesie. België, net als Nederland, ontvangt het meeste geld voor onderzoek en innovatie (26 procent). Daarnaast ontvangt België een relatief groot deel (11 procent) uit het cluster ‘extern optreden’, dat internationale samenwerking betreft.
Netto ontvangers en betalers in de EU
Per hoofd van de bevolking ontvangt Nederland na Duitsland het minste aan EU-subsidies. In 2022 kreeg Nederland ongeveer 200 euro per inwoner, waarvan het overgrote deel (166 euro) afkomstig is uit de 15 clusters. Duitsers ontvangen gemiddeld 169 euro per inwoner per jaar. Luxemburgers ontvangen veruit het grootste bedrag per hoofd van de bevolking, gevolgd door België en de Baltische staten. Luxemburg ontvangt relatief veel geld voor onderzoek en innovatie (483,5 miljoen euro) en de financiering van Europese instellingen die in het land zijn gevestigd. Ook een groot deel van de Belgische ontvangsten bestaat hieruit.
Lidstaten betalen ook aan de Europese Unie. Een aantal landen, waaronder Nederland, betaalt meer aan de EU dan het ontvangt. In 2022 droeg Nederland per inwoner ongeveer 557 euro af, wat 357 euro meer is dan de ontvangsten. Nederland is hierdoor een nettobetaler. Dit geldt ook voor landen zoals Duitsland, Ierland en Zweden. Nettobetalers verdienen echter nog steeds aan de Europese Unie.
De eerder genoemde 200 euro per hoofd van de bevolking die Nederland ontvangt, is opgebouwd uit de 15 clusters van onderwerpen, het solidariteitsmechanisme en de financiering van Europese instellingen. De betalingen zijn voor de hele begroting, inclusief projecten buiten de Europese lidstaten. Dit complexe systeem van subsidies en bijdragen toont de diversiteit en het belang van EU-subsidies binnen Europa.
Bron en grafieken: CBS. Openingsbeeld: Mattlphotography-123RF.
Waar gaan de EU subsidies en gelden naartoe? Zie ook:
Nederlandse infrastructuur extra gesteund door EU geld.
Herziene richtlijn energieprestatie gebouwen vanuit EU.
