Scheve huizen, verzakkende straten, verschuivende dijken, en uitdrogende natuurgebieden. Er zal de komende jaren flink moeten worden geïnvesteerd in onderhoud. Dat valt op te maken uit de vernieuwde interactieve bodemdalingskaart van Nederland.
“Eigenlijk zie je in de bodemdalingskaart terug hoe ongelofelijk intensief we ons land gebruiken”
Constante update
De kaart, die het Nederlands Centrum voor Geodesie en Geo-Informatica (NCG) samen met SkyGeo en de TU Delft publiek heeft gemaakt, toont de beweging van miljarden meetpunten over het hele land. Terwijl dit soort gegevens vroeger met de hand moest worden ingewonnen, is nu gebruik gemaakt van overvliegende radarsatellieten, waardoor elke paar dagen een meetpunt opnieuw kan worden ingemeten.
De gegevens zijn veel gedetailleerder dan de eerdere versie van de kaart. In de eerste versie werden de satellietgegevens sterk gemiddeld: tot vakjes van vier vierkante kilometer. In de nieuwe versie wordt elk individueel meetpunt getoond: meer dan 40 miljard meetpunten in totaal.
Bruggen, spoor en gebouwen
“Een belangrijk verschil met de eerdere versie van de bodemdalingskaart is dat de meetgegevens niet alleen de beweging van de bodem laten zien, maar ook de beweging van allerlei objecten zoals bruggen, het spoor en gebouwen”, zegt Pieter Bas Leezenberg van SkyGeo, die de verwerking van de satellietdata heeft uitgevoerd.
Hierdoor kunnen allerlei partijen, zoals gemeenten en beheerders van infrastructuur nagaan waar onderhoud noodzakelijk is. Zo is duidelijk te zien dat dijken verzakken, dat heidegebieden inklinken, maar ook dat bijvoorbeeld de wateruitlaat van de kerncentrale bij Borssele aan verzakking onderhevig is.
In De Volkskrant is te lezen dat het Planbureau voor de Leefomgeving de verzakkingsschade op 2- tot 6 miljard euro voor de komende dertig jaar schat. Maar die schatting zou inmiddels volgens hoofdonderzoeker Gert Jan van den Born flink hoger worden.
Terughoudend
Het team was eerst terughoudend met het publiceren van deze gegevens. Alhoewel de metingen millimeter-precisie hebben, is voor een correcte diagnose van de oorzaak veel kennis nodig van de gebruikte satelliettechnologie. Toch is deze nieuwe versie van de bodemdalingskaart van belang voor het bredere publiek.
Volgens hoogleraar Ramon Hanssen van de TU Delft zijn sommige metingen direct bruikbaar en kunnen deze aanleiding zijn om actie te ondernemen. Bij andere is de interpretatie lastiger, en moeten de metingen worden gebruikt als aanleiding om nader onderzoek te doen.
“Eigenlijk zie je in de kaart terug hoe ongelofelijk intensief we ons land gebruiken”, zegt Hanssen. “Dat noopt direct tot voorzichtigheid in de interpretatie van de gegevens. Wat we in feite zien is de wisselwerking van een radiosignaal van een satelliet met objecten op het aardoppervlak, en interpretatie hiervan vergt specialistische kennis.”
Instabiliteit
Toch is het duidelijk dat Nederland voor een enorme investering staat als het gaat om onderhoud van infrastructuur ten gevolge van verzakkingen. Wegen, rioleringen, spoorwegen, dijken, maar ook industriële complexen en gebouwen vertonen tekenen van instabiliteit. Dit raakt dus zowel overheid, bedrijven en burgers.
Continue monitoring
Het project bodemdalingskaart.nl is een initiatief van het Nederlands Centrum voor Geodesie en Geo-Informatica (NCG), dezelfde organisatie die de NAP-metingen van Nederland initieerde, het eerste continue GPS-netwerk van Nederland heeft ontworpen, en die aan de wieg stond van het actuele hoogtemodel van Nederland (AHN).
Verschillende universiteiten, kennisinstituten en bedrijven dragen bij aan het resultaat: TU Delft, KNMI, Hogeschool Utrecht, Universiteit Twente, SkyGeo, en 06-GPS. Het team werkt verder aan de ontwikkeling van de technologie om continue monitoring van objecten en bodem mogelijk te maken, waardoor ook snel kan worden ingegrepen wanneer een beweging zou kunnen leiden tot een mogelijke calamiteit.
Meer informatie: Interactieve bodemdalingskaart
Lees ook: Baanbrekend onderzoek naar bodemdaling
Beeld boven: Nederlands Centrum voor Geodesie en Geo-informatica (NCG)
