De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed publiceerde op 14 juli een nieuwe gids die dient als handreiking bij de herbestemming van kerkgebouwen.
De komende jaren komen gemiddeld twee kerkgebouwen per week vrij. Het maatschappelijk draagvlak voor het behoud van deze gebouwen is groot. Vaak is de kerk met de toren een herkenningsteken in dorp of stad en een baken voor de omgeving. Herbestemming biedt deze kerkgebouwen een toekomst. Om een verantwoorde herbestemming van kerken te stimuleren geeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed een gids uit, met de titel ‘Een toekomst voor kerken. Handreiking voor het herbestemmen van vrijkomende kerkgebouwen’.
Omgebouwd tot woning, winkel of kantoor.
Er zijn in Nederland al veel voorbeelden te vinden, zoals de Heilig Hartkerk in Roosendaal waarin een gezondheidscentrum is gevestigd of de inmiddels wereldberoemde Dominicanenkerk in Maastricht waarin een boekhandel zijn intrek heeft genomen. Met deze gids wordt iedereen die professioneel of als eigenaar betrokken is bij de herbestemming van monumentale kerken van praktische adviezen voorzien. Eigenaren, architecten en ontwikkelaars vinden in de gids inspirerende voorbeelden maar ook praktische informatie over bijvoorbeeld regelgeving. Voor gemeenten, monumentencommissies en beleidsmakers biedt de gids handvatten voor de vormgeving van een eigen, stimulerend monumentenbeleid.
Gids en visie
De gids biedt tevens ondersteuning bij het opstellen van een gezamenlijke kerkenvisie. Steeds meer gemeenten en provincies ontwikkelen samen met kerkbesturen en andere betrokken partijen een kerkenvisie, op grond waarvan beleid kan worden ontwikkeld voor historische kerkgebouwen. Hiermee anticiperen zij op het vrijkomen en leegstaan van kerken, wat voor kerkgangers en buurtgenoten vaak een emotionele gebeurtenis is. Een kerkenvisie geeft duidelijkheid over welke kerken hun religieuze functie kunnen behouden, welke kerkgemeentes samengevoegd kunnen worden in één gebouw, welke kerken een nieuwe bestemming krijgen en voor welke kerken sloop aan de orde is. Het scheppen van duidelijkheid is een belangrijke voorwaarde voor een verantwoorde herbestemming.
Goed voorbeeld
Een goed voorbeeld vanuit de provincie is de kerkenvisie die door de provincie Friesland is opgesteld. Dit ‘Deltaplan Fryske Tsjerken’ richt zich op behoud en ontwikkeling van historische Friese kerkgebouwen. Daarvoor is een Deltateam ingesteld: een groep van onafhankelijke deskundigen die, samen met gemeenschappen rond een vrijkomend kerkgebouw, zoekt naar ideeën en oplossingen. Onderdelen van het Deltaplan zijn het instellen van een Kennispunt, het versterken van de Stichting Alde Fryske Tsjerken en het stimuleren van onderhoud en restauratie, hergebruik en herbestemming. De aanpak is gericht op samenwerking tussen overheden en andere partijen die betrokken zijn bij de kerkgebouwenproblematiek.
