Gemeenten lopen tegen uitvoeringsproblemen aan bij het werken met het Tijdelijk handelingskader PFAS. De toxische, stofgroep PFAS wordt bij veel grondverzet- en baggerprojecten in hoge concentraties in grond en baggerslib aangetroffen. Met als gevolg dat de handel in grond en slib bijna is lamgelegd. De Vereniging Nederlandse Gemeenten vraagt om maatregelen.
Het ministerie werkt aan een definitief handelingskader rond grond en slib
PFAS wordt op veel plaatsen in gehalten boven de detectielimiet aangetroffen. Met PFAS vervuilde grond mocht niet meer worden verplaatst. Als gevolg daarvan stagneerden fysieke projecten.
Om het grondverzet weer op gang te brengen, publiceerde de staatssecretaris juli dit jaar het ‘Tijdelijk handelingskader voor hergebruik van PFAS-houdende grond en baggerspecie’. Het ministerie werkt aan een definitief handelingskader.
Uitvoeringsproblemen
De VNG ziet dat de manier waarop het tijdelijk handelingskader is ingevoerd tot tal van uitvoeringsproblemen rond grond en slib bij gemeenten leidt. Er zijn daarnaast nog te veel onduidelijkheden.
Duidelijkheid
De VNG verzoekt het ministerie van I&W daarom het volgende:
– Het op korte termijn (binnen enkele weken) houden van voorlichtingsbijeenkomsten waarin het ministerie het waarom en hoe van het tijdelijk handelingskader uitlegt aan gemeenten.
– Versnellen van het RIVM-onderzoek naar de achtergrondwaarden, zodat duidelijk is of het tijdelijk handelingskader daadwerkelijk voor alle in het kader genoemde PFAS-stoffen van toepassing is.
– Nog dit jaar een onderzoek uitvoeren naar de zogenaamde bronlocaties (locaties die mogelijkerwijs hoge gehaltes aan PFAS bevatten) om zo inzichtelijk te krijgen of er sprake is van een onvoorziene humane spoedopgave in Nederland. Bij de invoering van de Omgevingswet gaan bodemtaken naar gemeenten. Voorwaarde hierbij is wel dat de humane spoedlocaties onder controle zijn.
– Onderzoek in hoeverre door de industrie nog PFAS uitgestoten wordt en hoe zich dat verhoudt met het tijdelijk handelingskader. Anders gezegd: is de kraan dicht?
VNG vindt dat I&W voldoende budget vrij moet maken om het PFAS-dossier op te lossen.
Wat is PFAS?
FAS staat voor Poly- en perfluoralkylstoffen. Deze stofgroep bestaat uit ruim 6.000 stoffen. Hiertoe behoren onder meer de stoffen perfluoroctaanzuur (PFOA), perfluoroctaansulfonaat (PFOS) en HFPO-DA (GenX). PFAS zijn stoffen die door mensen zijn gemaakt vanwege hun specifieke eigenschappen, zoals brandwerendheid en vuil- en waterafstotendheid. Zij worden al decennia gebruikt in industriële en andere processen en in vele producten. Ze worden toegepast in allerlei alledaagse toepassingen, zoals verf, blusschuim, pannen, kleding en cosmetica.
Negatieve eigenschappen
Naast deze positieve gebruikseigenschappen hebben PFAS ook negatieve milieueigenschappen, namelijk dat ze persistent, mobiel en nauwelijks biologisch afbreekbaar zijn. Van sommige PFAS is al aangetoond dat ze toxisch zijn. De stoffen PFOS en PFOA behoren tot de zogenaamde Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) en vanaf juli 2019 ook GenX. Een aantal andere stoffen uit de PFAS groep staan op de lijst van potentiële ZZS (PZZS).
Door het wijdverbreide gebruik en door emissies en incidenten en de stofeigenschappen worden PFAS inmiddels in Nederland, en breder in Europa, niet alleen bij puntbronnen, maar ook als diffuse verontreiniging in bodem, grondwater en oppervlaktewater aangetroffen.
