Nieuw gebouw International Criminal Court (ICC)

Universeel en uniek

Het International Criminal Court (ICC) verhuist naar een nieuwe, permanente huisvesting in Den Haag. Brink Management & Advies ondersteunt het ICC bij zowel strategische, tactische als operationele vraagstukken. We praten met Peter Timmermans, managing partner en manager van het project, over de uitdagingen én de bijzondere contractvorm: NEC3.

Het ICC is een permanent hof voor het vervolgen van mensen die verdacht worden van oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid en genocide. Voor de nieuwe permanente huisvesting van deze organisatie geldt een complex programma van eisen met de strengste veiligheidsmaatregelen. Het programmeren, ontwerpen, bouwen, inrichten en operationeel krijgen van de organisatie is dan ook een veelomvattend project.

Verschillen

In 2015 gaat het ICC van de temporary premises (drie gehuurde locaties) naar de permanent premises op één locatie. Waarom? Het ICC moet het internationale recht representeren en daarom juist één universeel gebouw zijn, los van bebouwingscontext en tijdsaanduidingen zoals mode, zonder associaties, verwijzingen of herinneringen, en door alle culturen van de wereld meteen begrepen. Een gebouw ontdaan van alle religieuze, ­politieke of lokale symboliek.

Wat zijn de verschillen tussen de oude en nieuwe huisvesting? Peter Timmermans: “We breiden van twee court rooms uit naar drie en hebben voorbereiding getroffen voor een vierde. Dit heeft alles te maken met hoeveel rechtszaken in de toekomst te verwachten zijn. De current premises kent vergaderzalen die verspreid liggen in de gebouwen. In de permanent premises krijgen we een vergadercentrum – met up to date audiovisuele middelen – op een centrale plek op de begane grond. Een groot verschil met het huidige onderkomen is, dat het gebouw veel meer op publiek gericht is; publiek dat rechtszaken wil bijwonen en publiek dat meer over het ICC wil weten. Hiertoe bouwen we een visitors centre en betere cateringvoorzieningen. Daarnaast worden er goede faciliteiten voor journalisten gerealiseerd. Het gebouw, het terrein er om heen en de binnentuinen creëren een heel veilige en rustgevende omgeving voor slachtoffers en getuigen en versterken het imago dat het ICC nastreeft.”

Uitdagingen

Over de bouwtechnische uitdagingen zegt Timmermans: “Het concept van het gebouw is terug te leiden naar de vroegere burchtenbouw. We hebben gekozen voor fysieke barrières, ook buiten het gebouw. Zoals het plaatsen van de nieuwe huisvesting op een plint in een bak water. Een uitdaging is, dat het ICC niet op een gevangenis mag lijken. Het gebouw is ingepast in het duinlandschap. Een landschap dat geen hekken kent. Wel plaatsen we opstaande randen, die duidelijk maken dat je een terrein betreedt. De grootste uitdaging ligt in het maken van een vriendelijk gebouw, dat goed beveiligd is met daarbij de juiste logistieke routing. We brengen fysieke schillen aan, waardoor je de gebouwgrens niet zomaar kunt bereiken. Zo kennen we een aparte security booth, los van het gebouw. Eenmaal in het gebouw treden zoneringen op. Je komt bijvoorbeeld niet zomaar de toren in van de aanklager. Uniek aan het ICC is onder andere dat aanklager, rechter en verdediging in hetzelfde gebouw werken. Logistiek en ook bouwtechnisch gezien, houden we hier rekening mee. Ze mogen elkaar namelijk niet tegen komen voordat ze de rechtszaal binnen lopen. Daarom dat we te maken hebben met onder meer veel stijgpunten; trappen en liften.” Peter Timmermans haalt ook nog de noodzakelijke bomblast beveiliging van het ICC aan. Oftewel, het gebouw moet een bepaalde druk van een bom aan kunnen. Wat enorme eisen aan de gevel stelt.

Duidelijkheid

Niet alleen het nieuwe gebouw zelf is uniek, ook de contractvorm mag speciaal genoemd worden. Timmermans legt uit: “Het Engineer & Construct gedeelte hebben we ingericht onder de voorwaarden van een NEC(New Engineering Contract)3 target contract. NEC3 is in feite een stelsel van afspraken, dat je op meerdere typen bouworganisatievormen kan toepassen. Het is afkomstig uit Engeland. Engelse overheidsopdrachten worden al zo’n twintig jaar via deze systematiek gemanaged.
De variant die wij hebben gekozen, is vergelijkbaar met de Nederlandse UAVgc (Uniforme Administratieve Voorwaarden voor geïntegreerde contractvormen). Eveneens bedoeld voor het maken van afspraken binnen een geïntegreerd contract. De NEC3 doet dit echter op een meer sophisticated way. Het uitgangspunt van NEC3 is duidelijkheid. UAVgc is mijns inziens vager en minder gericht op samenwerking in de keten. NEC3 legt de nadruk op vertrouwen en samenwerking. Wat wordt ondersteund door bijvoorbeeld het sharing mechanism, waarmee besparingen worden gedeeld.”

Voordelen

NEC3 is nooit eerder in een Nederlands bouwproject toegepast. Omdat de marktpartijen nog niet goed bekend zijn met deze systematiek, heeft Brink tijdens de aanbesteding alle gegadigden een NEC3 cursus gegeven. Timmermans: “Opdat ook zij NEC3 gingen omarmen en de voordelen ervan inzien. Wat die voordelen zijn? Het is opgeschreven in normale taal. Niet juridisch. Er zitten geen verwijzingen in. Alles staat letterlijk uitgeschreven. NEC3 bestaat, zoals eerder gezegd, uit basisafspraken, Core Clauses, waarop een aantal keuzes te maken zijn. De mogelijkheid bestaat aanvullende clausules te definiëren. Daar zijn we echter heel voorzichtig mee. NEC3 is geheel gericht op het goed managen van zowel de kant van de opdrachtgever als -nemer van het project. Het vroegtijdig met elkaar in gesprek zijn over mogelijkheden en kansen, is een must. Als de ene partij iets inbrengt, moet de andere partij binnen een bepaalde tijd reageren. Doet hij dit niet, dan accepteert hij wat is ingebracht. Het project ligt hiermee continu op een hoog niveau. Niemand kan dingen vooruit schuiven. Meerwerk wordt niet opgespaard. Wat een positief effect heeft op onder andere de looptijd van het project. We zitten nu nog steeds op de afgesproken opleverdatum. Of er nog meer voordelen te noemen zijn? Zeker. Eén van de uitgangspunten van NEC3 is, dat de opdrachtgever er voor zorgt dat de aannemer geen negatieve kasstroom heeft. Er wordt eigenlijk vooruit betaald (red: er is wel een bankgarantie). De projectmanager van de opdrachtgever bepaalt wat er gefactureerd mag worden, kijkend naar de voortgang van het werk en vier weken vooruit. Hij legt dit vast in een payment certificate. De aannemer mag dit bedrag factureren en heeft het geld binnen op het moment dat de productie gemaakt is.”

Kick

Nog een klein jaar en dan is het ICC operationeel op de voormalige Alexanderkazerne in Den Haag. Hoe je het nieuwbouwproject ook bekijkt, aan alle kanten is het uniek te noemen. Dat mag uit dit verhaal duidelijk zijn. Ondanks dat er vele aspecten aan dit project zitten, vragen we Peter Timmermans toch wat voor hem persoonlijke de grootste kick geeft. Hij lacht en zegt: “De stuurgroep ICC bestaat uit veelal juristen. Elke maand leggen we ze uit hoe het project verloopt en waar ze een besluit over moeten nemen. Zaken waar ze soms helemaal geen verstand van hebben. Ook niet hoeven te hebben. Als het ons lukt, hen een besluit te láten nemen, geeft mij dat een bijzonder goed gevoel.”