Het lijkt vreemd na onder meer de natte meimaand, maar het aanpakken van zoetwatertekort en droogte wordt steeds urgenter voor Nederland. Om ons land in 2050 beter bestand te maken tegen deze problemen, moeten we ons waterbeheer drastisch verbeteren. Hoewel we momenteel ons beschikbare water zo efficiënt mogelijk gebruiken, zullen we in de toekomst ingrijpende maatregelen moeten nemen. Dit benadrukte minister Mark Harbers van Infrastructuur en Waterstaat in een recente brief aan de Tweede Kamer.
“Overheden moeten in kaart brengen hoe ze de toekomstige vraag naar zoet water in balans brengen met het aanbod”
Extreme zomers
Minister Harbers wees op de kritieke situaties in de zomers van 2018 en 2022. Tijdens deze periodes stonden de rivieren zo laag dat schepen nauwelijks konden varen. Boeren konden hun gewassen niet besproeien en de natuur leed onder de droogte. Volgens de minister worden deze extreme zomers richting 2100 het nieuwe normaal. Daarom moeten we ons voorbereiden op deze nieuwe realiteit. Eind 2022 besloot het kabinet dat water en bodem een belangrijkere rol moeten krijgen bij de inrichting van ons land.
Maatregelen om zoetwatertekort aan te pakken
Om het zoetwatertekort te beperken, zijn verschillende maatregelen noodzakelijk. Ten eerste moeten we minder zoet water gebruiken. Dit kan door grondwaterstanden te verhogen en meer water op te slaan in het IJsselmeer. Een gezondere bodem kan ook bijdragen aan een betere zoetwatervoorziening. Alle overheden en watergebruikers moeten scherpe bestuurlijke keuzes maken om deze doelen te bereiken. Daarnaast gaan we onderzoeken welke verdere opties er zijn om het zoetwatertekort te minimaliseren.
Lees verder onder de afbeelding.
Oranjesluis bij Amsterdam. Foto: Nisanga-123RF.
Water blijvend belangrijk
Het meeste zoete water wordt momenteel gebruikt om verzilting tegen te gaan. Verder gebruiken we zoet water om bodemdaling te voorkomen, voor dijken, drinkwater, scheepvaart, landbouw, industrie, waterkwaliteit en natuur. Bij een zoetwatertekort kunnen niet al deze functies worden vervuld. Drinkwatervoorziening krijgt altijd prioriteit, dus een zoetwatertekort leidt niet direct tot een drinkwatertekort.
Nieuwe strategie voor zoetwaterbeheer
Het Deltaprogramma Zoetwater werkt aan het beperken van het zoetwatertekort en het weerbaarder maken van Nederland tegen droogte. Tot nu toe richtte de aanpak zich vooral op het optimaliseren van het watersysteem. Bijvoorbeeld door maatregelen te nemen bij stuwen en sluizen, zodat het zoete water niet meteen wegstroomt. Maar deze aanpak is niet langer toereikend.
Overheden moeten nu in kaart brengen hoe ze de toekomstige zoetwatervraag in balans brengen met het aanbod. Ze moeten ook belangrijke afwegingen maken in hun ruimtelijke plannen. Soms moeten we kiezen voor minder watergebruik, een hoger zoutgehalte in bepaalde gebieden accepteren, of schutbeperkingen invoeren waardoor schepen minder vaak door sluizen kunnen.
Lees verder onder de afbeelding.
Waterzuivering bij Zwolle. Foto Frans Blok-123RF
Water regen benutten
Het extra regen water uit nattere winters moeten we beter vasthouden in de bodem of in waterbergingen. Dit kan leiden tot een groter risico op wateroverlast en kan invloed hebben op andere watergebruikers zoals agrariërs en industrie. Daarom is een verkenning gestart naar meer ingrijpende maatregelen. Hierbij wordt gekeken naar de haalbaarheid en wenselijkheid van het herzien van de verdeling van het hoofdwatersysteem of een mogelijke tweede aanvoerroute naar het IJsselmeer.
Toekomst
Elke zes jaar worden de Deltabeslissingen herijkt, de eerstvolgende keer in 2026. Omgaan met droogte zal een belangrijk onderdeel zijn van deze herijking. De besluiten en maatregelen die hieruit voortvloeien, worden vastgelegd in het Nationaal Waterprogramma 2028-2033. Dit programma zal de basis vormen voor ons toekomstige waterbeheer en ons helpen om beter voorbereid te zijn op de uitdagingen van zoetwatertekort en droogte.
Openingsfoto van de spuisluizen tussen het Markermeer en het IJsselmeer in de Houtribdijk bij Lelystad: Nisanga-123RF.
Zoetwatertekort aanpakken nu en voor de toekomst. Zie ook:
Hoe gaan we om met zeespiegelstijging en verzilting.
