Groundwater Technology uit Rotterdam saneert in opdracht van Gemeente Haarlem de bodem onder de Bakenessergracht, in de oude binnenstad van Haarlem.
Onder hoge druk worden biologisch substraat, chemische vloeistoffen en fijngemalen ijzerpoeder geïnjecteerd
De bodem onder en direct naast de gracht bevat een grote hoeveelheid chloorkoolwaterstoffen (tri), vermoedelijk afkomstig van de nabij gelegen voormalige drukkerij Koninklijke Joh. Enschedé.
De gemeente Haarlem kiest voor Groundwater Technology vanwege de combinatie van techniek en aanpak. “Doorslaggevend was de sondeertechniek, waarbij met een sondeerstang – een soort grote injectienaald – organische en chemische vloeistoffen in de grond worden geïnjecteerd.
De vloeistoffen stimuleren de bacteriën en die breken de verontreiniging de komende jaren langzaam af”, legt projectleider Marc van Someren van de gemeente uit. “Van alle methoden die door de aanbieders zijn aangedragen, geeft sonderen de minste risico’s op schade aan de funderingen en casco’s van de merendeels 17e en 18e eeuwse woningen. Ook de geluidsoverlast is het minst van alle technieken.”
Beperkte zetting
Het Rotterdamse saneringsbedrijf haalde de opdracht naar zich toe via een Best Value Procurement-aanbesteding, een methode waarbij de opdrachtgever enerzijds duidelijke eisen stelt. Anderzijds binnen deze randvoorwaarden maximale ruimte laat aan de oplossingen van marktpartijen.
De sanering startte in 2017 en voorjaar 2018 is de injectiefase met succes afgerond. De afbraak van de verontreiniging duurt nog zo’n drie tot vijf jaar. De tijdens de uitvoering opgetreden schade is volgens de gemeente verwaarloosbaar. Bij de uitvoering is gemonitord op zetting en heeft Groundwater Technology de uitvoering doorlopend bijgesteld. Hierdoor is zetting beperkt gebleven met minimale schade.
Drukkerij Joh. Enschedé
Op een steenworp afstand van de Bakenessergracht stond ooit de drukkerij Koninklijke Joh. Enschedé. Hier werd jarenlang het ontvettingsmiddel tri gebruikt om drukpersen mee te reinigen. Vermoedelijk is de chloorkoolwaterstof door een lekkage van het riool onder de bodem van de gracht terecht gekomen. Daar, op een diepte van ongeveer 13 meter, bevindt zich een bron van tri die blijft naleveren.
“De verontreiniging heeft de vorm van een Zeppelin, een sigaarvormige pluim van vijfhonderd meter lang, vijftig meter diep en honderd meter breed”, legt projectleider Marc van Someren gemeente Haarlem uit. “Die pluim zal groter worden als er niks gebeurt. Omdat de verontreiniging op een grote diepte ligt, is er geen gevaar voor de volksgezondheid. De gemeente is desondanks wettelijk verplicht om minimaal de bron van de verontreiniging op te ruimen.”
Sondeertechniek
De sondeertechniek van Grondwater Technology was voor de gemeente doorslaggevend voor voorlopige gunning. “Met deze techniek is het risico op schade als gevolg van zakkingen het kleinst; het duwen geeft minder geluid en trillingen dan technieken van andere aanbieders”, motiveert projectleider Marc van Someren van de gemeente. Ook de bewonerscommissie stemde voor de aanpak van Groundwater Technology. Van Someren: “Onze voorwaarde was: geen draagvlak onder bewoners, is geen opdracht.”
Injecteren
Groundwater Technology voert de sanering uit door in het brongebied onder en naast de gracht te injecteren. Robert Heling: “Met een speciaal hiervoor aangepaste sondeermachine, normaal gebruikt om dichtheid van bodemlagen te meten, injecteren we onder hoge druk biologisch substraat, chemische vloeistoffen en fijngemalen ijzerpoeder.”
In sterk verontreinigde delen wordt chemische omzetting toegepast, in minder vieze gebieden biologische omzetting. Heling: “We injecteren om de 1,5 meter, vanaf het land en vanaf een ponton op de gracht. In totaal gaat het om zeshonderd injecties. Ook plaatsen we ook nog eens 75 injectiefilters.”
De injectie is in 2017 gestart en in april 2018 afgerond. “De omzetting van de verontreiniging duurt dan nog zo’n drie tot vijf jaar. We zien dat de omzetting duidelijk toeneemt. De concentratie van de verontreiniging is al vijftig procent gedaald.”
