Philip van Nieuwenhuizen staat sinds twee jaar als voorzitter/directeur aan het roer van MKB Infra. We leggen hem een aantal prangende zaken voor. Heeft de branche wel handjes genoeg, hoe kan het aanbesteden efficiënter en hoe gaat MKB Infra om met zaken als klimaatadaptatie?
Philip van Nieuwenhuizen, directeur MKB Infra: “Gemeenten moeten kennis en kunde van de infrasector beter benutten”
Handjes?
Nederland telt zo’n 40.000 bruggen en viaducten en 137 grote scheepssluizen die dagelijks door miljoenen mensen worden gebruikt. Half april kwam er een alarmerend bericht naar buiten over achterstallig onderhoud bij tientallen bruggen en viaducten in de provincie Noord-Holland. De problemen zijn dusdanig dat er een ‘onacceptabel’ risico bestaat op instorten. Er moeten kortom, veel projecten versneld worden aangepakt en niet alleen in de provincie Noord-Holland. Heeft de infrasector daar eigenlijk wel de handjes voor?
Van Nieuwenhuizen: “handjes is in de hele bouw een probleem. Onze branche is momenteel druk bezig om de instroom op allerlei fronten op peil te brengen. Dit met hulp van overheden door zij-instromers te halen en door bedrijven die bedrijfsdagen organiseren voor scholen. Verder kijken we hoe we de bouwbehoefte slimmer kunnen aanpakken. Als je praat over onderhoud voor veertigduizend bruggen dan moet je niet veertigduizend keer hetzelfde wiel gaan uitvinden, maar dan moet je kijken waar je efficiency-voordelen kunt halen. Het is niet alleen een kwestie van handjes maar ook van hersenen.”
“Het sleutelwoord is ketensamen-werking, maar we vinden elkaar in de keten niet meer”
Kennisdelen
Daarnaast moet er in de infra een betere samenwerking komen, schetst Van Nieuwenhuizen. “In de Bouwagenda zie je een aanbeveling voor een aanpak. Bij het MKB-convenant gaan partijen zo vroeg mogelijk bij elkaar zitten. Ontwerpers, opdrachtgevers, bouwers en toeleveranciers. Ze kiezen de meest efficiënte uitvoeringswijze, de beste materialen en ze brengen de risico’s in beeld. Ze proberen zo de kansen zo optimaal mogelijk in beeld te brengen.”
Het is een van de methodes om tot een betere samenwerking te komen, maar er is meer nodig meent Van Nieuwenhuizen. “Ondernemers moeten transparanter worden. Er zal meer kennisdeling moeten plaatsvinden. Dat is noodzakelijk wil je die enorme opgave goed uitvoeren.”
Onvoldoende deskundigheid
Om het geheel efficiënter te laten verlopen is het ook zaak dat het aanbestedingsproces beter wordt aangepakt. Het is Van Nieuwenhuizen een doorn in het oog dat er nog steeds op laagste prijs wordt aanbesteed. “Je ziet nog steeds dat innovatieve aannemers het afleggen tegen de concurrentie. Daarnaast krijgt de opdrachtgever niet de beste waarde en zeker niet de beste ‘Total Cost of Ownership.”
De deskundigheid om een aanbestedingsprocedure goed te kunnen beoordelen ontbreekt vaak bij gemeenten, ziet Van Nieuwenhuizen. “Hoe kun je voldoende deskundigheid krijgen bij kleine gemeenten om scherpzinnige aanbestedingen op de lange termijn goed te kunnen beoordelen? Ik weet het eerlijk gezegd niet. In de praktijk zie je dat er doorgaans op traditionele aanbestedingen wordt ingezet. Ook het gebrek aan lef van de opdrachtgevers om uitsluitend op ‘Total Cost of Ownership’ te gunnen speelt mee. Want je kunt door de afdeling inkoop worden afgerekend op de prijzen. Traditioneel aanbesteden is lekker veilig.”
Los daarvan heb je ook nog te maken met de politieke kant. Want publiek geld investeren in renovatie van het riool is niet zo sexy. Van Nieuwenhuizen: “Zo’n renovatie moet toch gebeuren, maar eventuele extra kosten voor klimaatmaatregelen of andere innovaties hiervoor worden niet uitgegeven, ook al ben je daarmee op de lange termijn veel goedkoper uit.”
Bouwaffaire wordt gekoesterd
Daarnaast heeft de bouwsector voor veel gemeenten nog steeds een imagoprobleem, denkt Van Nieuwenhuizen. “Wat er met de bouwaffaire is gebeurd, dat wordt gekoesterd. Dan hebben ze een stok om de hond mee te slaan. Wat er gebeurd is, is natuurlijk niet goed te praten. Maar het kwam niet als een duveltje uit een doosje. De relatie tussen opdrachtgever en opdrachtnemers had bepaalde vormen. En ook nu weer zoekt men een vaste relatie en samenwerking. Alleen door de bouwaffaire is er een dimensie bij gekomen waarbij ze de integriteit in regeltjes proberen te vatten. Noem het marktvisie of de behoefte om meer samen te werken, wat je ziet is dat opdrachtgevers zoeken naar vertrouwde elementen.
Die heten nu past performance of prestatiemeten. Werd dat in het verleden intuïtief gedaan, nu is dat geformaliseerd. Ik ben overigens niet gevoelig voor die bouwaffaire-visie die nog steeds wordt gekoesterd, maar het beïnvloedt de zaak wel.”
Van Nieuwenhuizen denkt dat we een beetje zijn doorgeslagen naar de verkeerde kant. Waar in het verleden teveel vertrouwen was, daar is nu de angst voor integriteitsschendingen. “Het sleutelwoord is ketensamenwerking, maar we vinden elkaar in de keten niet meer. Het is vervelend voor de huidige bouwambitie. Grote partijen kunnen niet onbeperkt doorgroeien en alle werken aannemen. Een gedeelte aan werken blijft liggen die te groot zijn voor het midden- en kleinbedrijf, maar niet te groot voor een midden- en kleinbedrijf wat samen zou kunnen werken.”
Toestaan
In de aanbestedingswet zitten begrippen als innovatief partnerschap en concurrentiegerichte dialoog. Van Nieuwenhuizen: “Laat de opdrachtgevers die vooral gebruiken. Hou als opdrachtgever niet teveel vast aan de inkoopregels alleen, maar ga meer aan de slag met Total Cost of Ownership en beste prijs/kwaliteitverhoudingen. Sta varianten toe in het bestek. Sta innovatieve oplossingen toe. De opdrachtgever moet enige variatie toelaten. Nu wordt er te rigide aan de regels vastgehouden. Schiet innovatieve klimaatoplossingen niet zomaar af.”
Klimaatadaptatie
Een duurzame toekomst is waar de MKB Infra onder de vlag van Van Nieuwenhuizen flink op inzet. Al langer is er de CO2-ladder en zijn MKB Infra-leden actief met onderwerpen als klimaatadaptatie en hergebruik. “Een van onze leden heeft recentelijk een machine in gebruik gesteld die beton dusdanig kan recyclen dat de kiezel er volwaardig uit gehaald kan worden. Je hebt dus geen gebroken kiezels meer die alleen nog voor wegfunderingen wordt gebruikt.”
De drijfveer om klimaatadaptatie wat prominenter op de agenda te krijgen, is voor Van Nieuwenhuizen mede door persoonlijke omstandigheden tot stand gekomen. “Ik heb van zeer nabij meegemaakt dat één regenbui in zeer korte tijd tot acht doden leidde in het dorp waar ik bivakkeerde. Infra is bij uitstek geschikt om toekomstige schade en slachtoffers te voorkomen, maar ook hier lopen we aan tegen de overheid door het verbod op alternatieve varianten bij aanbestedingen. De initiërende rol vanuit de branche is beperkt. Ik probeer leden en producenten en ingenieursbureaus zoveel mogelijk mee te krijgen in het bewustwordingsproces.”
Het uitgangspunt voor MKB Infra is hierbij het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie. Dit gezamenlijke plan van gemeenten, waterschappen, provincies en het Rijk wil de aanpak van wateroverlast, hittestress, droogte en de gevolgen van overstromingen versnellen en intensiveren. Van Nieuwenhuizen: “Het plan zet stippen op de horizon, maar gemeenten maken nog niet veel haast. Ze moeten een stresstest doen die moet leiden tot een serie aanbevelingen. Maar als je naar het tempo kijkt en de termijn waarop dit wordt vertaald naar aanbestedingen, dan zijn we de eerste vier jaar geld aan het weggooien. Je kunt nu al klimaatadaptieve maatregelen nemen. We sturen erop dat onze leden in de acquisitie dit soort zaken al meenemen.”
Don Quichot
Philip van Nieuwenhuizen is nu twee jaar aan het roer bij MKB Infra. Wat is de grootste les die hij in de afgelopen periode heeft meegekregen? “Door de schokgolf in de economische crisis en de voorafgaande bouwaffaire, zijn opdrachtgevers nog steeds niet wakker genoeg om gebruik te maken van de kennis en de kunde van de infrasector. Ik voel me af en toe wel een soort Don Quichot. Je moet door blijven gaan om uiteindelijk met je hoofd door de betonnen muur heen te breken. Het gaat erom dat je een heel lange adem hebt. Blijven volhouden is het devies en uiteindelijk komen de troepen wel achter je aan.”
Over MKB Infra
MKB INFRA is dé vereniging van mkb-bedrijven in de infrasector. Opgericht door ondernemers voor ondernemers. MKB INFRA behartigt de belangen van kleine en middelgrote aannemingsbedrijven werkzaam in de grond-, water- en wegenbouw in de ruimste zin van het woord. Het lidmaatschap staat open voor alle bedrijven (aannemers, ingenieursbureaus en leveranciers) die niet beursgenoteerd zijn.
(De foto van Philip van Nieuwenhuizen is gemaakt door Cees van Rijn)
