De Grotestraat, de belangrijkste winkelstraat in Ede, onderging een facelift. Door het aanpassen van de gevels en het verfraaien van het wandelgebied wil de gemeente de uitstraling van het oude Ede herstellen. Hierbij wordt een boombunker ingezet.
Elf stevige Iepen zijn in een kunststof boombunker met watermanagementsysteem geplaatst
Half april zijn de eerste iepen geplaatst in de Grotestraat in Ede. In verschillende fasen tot medio juni plaatst de gemeente in totaal elf iepen. Het sluitstuk van de ingrijpende renovatie van de belangrijkste winkelstraat van het dorp. Als tenslotte in september de laatste fase wordt herstraat. Is de Grotestraat afgerond.
Straks kun je comfortabel zitten op bankjes of lopen over een egaal bestraat winkelgebied, onder kronen van volwassen iepen. De bezoeker hoeft daar niet jaren op te wachten. Dankzij een speciale drukontlastende constructie in de bodem, bepalen volwassen iepen nu al het herstelde straatbeeld.
Centrumvisie
“De smalle winkelstraat was toe aan een ingrijpende renovatie,” zegt Annemiek van Koldenhoven senior adviseur en projectleider bij het ingenieursbureau van de gemeente Ede. “Met het herinrichten van de Grotestraat brengen we deze belangrijke straat terug naar hoe het vroeger was. Dit is in lijn met de Centrumvisie van de gemeente en op basis van ideeën uit bijeenkomsten met betrokken ondernemers en bewoners.”
Naast de aanpak van de gevels krijgt de straat een nieuwe indeling. We maken nu een indeling met een rijloper en loopstroken, die het bevoorradingsverkeer geleiden. Dit verkeer mag alleen in het centrum rijden tijdens venstertijden. Een combinatie van gele en rode bakstenen, als op het aangrenzende marktplein, krijgt met natuursteen goten een markering van een vier meter breed gebied waar bestemmingsverkeer mag rijden.
Het groen wordt teruggebracht door de plaatsing van elf iepen. “Deze boom groeit vrij opgaand en smal. De boom vormt uiteindelijk een vrij smalle kroon en is daarmee een ideale straatboom voor een centrumgebied. Hij bloeit in het voorjaar en heeft een gele herfstkleur. Deze iep is geen snelle groeier en is ongevoelig voor de iepziekte.”
Bunker voor boomwortels
De iepen worden geplaatst in boombunkers. Een soort ondergrondse, omgekeerde bloempot. De bunker wordt onder de bestrating aangebracht en is niet te zien. Van Koldenhoven: “de Gemeente Apeldoorn werkt bijvoorbeeld al jaren met deze constructie in hun stedelijk gebied. We hebben veel aan hun ervaring gehad bij het onderzoeken van de mogelijkheden voor Ede.”
De gemeente stelde een lijst op met negen punten waaraan de boombunker moest voldoen. De opdracht is gegund aan Gebra Infra. Voor het ontwerp van de boombunkers schakelde Gebra groeiplaatsspecialist Joosten Kunststoffen in.
“Het programma van eisen dat de gemeente opstelde voor deze boombunkers sloot naadloos aan op de kwaliteiten van onze kunststof boombunker,” zegt Pascal Otten van Joosten Kunststoffen (zie ook kader). “De uit kunststof onderdelen opgebouwde ondergrondse constructie van de GreenBlue Urban RootSpace boombunker, beschermd de wortels van de boom en vangt druk van het verkeer alsook zijwaartse krachten op. Er ontstaat een stabiel grondpakket waarbinnen de wortels alle vrijheid hebben zich te ontwikkelen.”
[Tekst gaat verder onder de foto]
Stabiliteit en beluchting
In nauwe samenwerking met de gemeente Ede en gespecialiseerde bedrijven, is de groeiplaats voor de elf iepen nader uitgewerkt. “Want het is geen geringe opgave om de bomen veertig jaar in een stedelijke omgeving gezond te houden,” zegt Pascal. “Zo heeft boomexpert Willem Koot van Quercus de juiste bomen al maanden van tevoren voorbereid op hun leven in de stad. BvB substrates zorgde voor een juist afgestemd mengsel van voedingsstoffen en structuur voor de wortels in de bunker.”
Van Koldenhoven: “De bunker moet net zo lang meegaan als het riool en dus voldoende ruimte bieden aan de boom. Dat is in dit geval 15 m3 per boom.” Kabels en leidingen van nutsbedrijven lopen waar nodig door mantelbuizen door de bunker.
Pascal: “Sommige leidingen zijn omgelegd, anderen kunnen gewoon dwars door de bunker. Omdat het voedingsrijke substraat in de bunker homogeen is, zullen de wortels zich niet rond de leidingen hechten.”
De bunker is afgesloten met een deksel ontworpen voor stabiliteit en beluchting. Hierdoor ontstaat een luchtlaag tussen de grond in de bunker en de laag erboven. De luchtlaag houdt wortels op natuurlijke wijze tegen en voorkomt schade aan het straatwerk door wortelgroei.
Waterbeheer
De groeiplaatsen zijn elk voorzien van een kolk voor de afvoer van hemelwater, gekoppeld aan het GreenBlue Urban RootSpace boombunkerysteem. Door de kolk te ontkoppelen van het riool is regenwater beschikbaar voor de boom. Een infiltratiebuis verdeelt het water in de groeiplaats. Onderin de constructie houdt een grindkoffer het water voor een langere periode vast. Overtollig water infiltreert in de ondergrond.
Pascal: “De waterbuffer onder in de bunker helpt de boom langere droge perioden te overbruggen. De beheerder krijgt door sensoren in de groeiplaats informatie over het waterpeil en kan desgewenst meer water toevoegen.” “De zandgrond in Ede voert het water snel af. Met een buffer van zeshonderd liter per boom hoeven we in principe geen leidingwater toe te voegen,” voegt Van Koldenhoven toe.
Waterbeheer in de stad is een belangrijk specialisme van Joosten Kunststoffen dat al jarenlang werkt aan onderzoek naar watermanagement in de stad. Inmiddels heeft het bedrijf een brede productrange waarmee hemelwater van daken en straten met de hulp van waterbuffering, infiltratiematten en leidingsystemen gecontroleerd op de juiste plaats opgeslagen en benut kan worden. Hier in Ede is de koppeling met de afvoer van daken niet gemaakt.
Nieuw leven
In intensief overleg met de winkeliers en bewoners is de afgelopen maanden aan de Grotestraat gewerkt. De planning loopt van eind februari tot en met juni 2019. Aannemer Gebra Infra startte met het plaatsen van de elf boombunkers. Dit nam twee weken in beslag. De Grotestaat is in die periode nog volledig toegankelijk gebleven. Daarna volgde het openbreken en herinrichten van de Grotestraat in acht fases.
Van Koldenhoven: “De straat krijgt nu weer een vriendelijke uitstraling en is een groener en levendiger gebied geworden van hoge kwaliteit, die het voor de mensen leuker maakt om er langer te verblijven.”
Tekst: Ronald van Bochove
