Halftime-methode

Katalysator voor procesverbetering in de bouw

Snelle veranderingen in de wereld zorgen ervoor dat samenleving in de stad steeds complexer wordt. Deze ontwikkeling vraagt om vernieuwing van processen bij bouwprojecten. Een katalysator die deze vernieuwing op gang brengt is de Halftime-methode.

Begin van deze eeuw introduceerde de Hollandsche Beton Groep (nu BAM) het concept Halftime, geënt op het gedachtegoed van de managementgoeroe Jim Collins over katalysatormechanismen. Collins wilde een brug slaan tussen de vaak ambitieuze en meer dan eens onhaalbaar lijkende doelen van managers en de vraag hoe die te concretiseren en om te zetten in resultaten. Meestal gebeurt dat met nieuwe trainingen, regels en procedures. Maar dat was volgens Collins contraproductief. Hij stelde voor mechanismen te introduceren gestoeld op een omkering van het denken die daardoor een verandering te weeg kunnen brengen. Aanbesteden niet op geld, maar op tijd, oftewel de Halftime-methode.

Samenwerking: logisch?

We praten met Geert-Jan Verkade, coach/verbinder bij SBRCURnet en kenner van de Halftime-methode. “Halftime is een katalysator die mensen verleidt om projecten in een kortere tijd te realiseren. Niet door lange werkdagen van zeven dagen per week. Nee. Door slimmer te werken, kunnen we innovaties toepassen en (tijd)winst boeken. Slimmer werken in zowel de planfase, voorbereidingsfase als in de uitvoeringsfase. Aan de basis ligt het échte samenwerken in de keten. Samen rondlopen op een project, samen het gesprek voeren met meerdere uitvoerders en opdrachtgevers. Samen hetzelfde doel voor ogen hebben. ‘Jongens, we staan voor een opgave. Met ’s avonds een uurtje doorwerken lukt het niet. Als we het echt sneller moeten realiseren, laten we dit project dan eens echt anders aanpakken, naar het hele proces kijken. Zijn er slimme oplossingen? Is in het vergunningenproces (tijd)winst te halen? Of zullen we het anders aanbesteden? Kunnen we een andere duurzame constructie of innovatieve bouwmaterialen gebruiken? Laten we vooral heldere afspraken maken met onze (onder)aannemers en toeleveranciers. Of de keten eens omdraaien en het materiaal, de rioolbuis, als uitgangspunt te nemen’. Die manier van denken, die samenwerking, daar heb ik het over.”

Het klinkt logisch: samenwerken. Verkade lacht en zegt: “Ja… maar samenwerken is in de praktijk heel lastig! Onlangs zat ik bij een middelgrote gemeente. Het projectteam bestond uit veertien mensen. Prima om een team te hebben. De projectleider wilde echter elke maand met al die mensen om tafel zitten. Dit terwijl het ingenieurswerk aan een ingenieursbureau werd uitbesteed. Dus zei ik: ‘Is een bijeenkomst met z’n allen elke maand wel nodig? Is iedereen gedurende de tweeënhalfuur durende vergadering productief?’ Hij moest beamen dat dit niet het geval was. Niet elk onderdeel van de vergadering bleek voor iedereen even interessant. De projectleider besloot vervolgens een team van vier samen te stellen voor regelmatig overleg. Zouden er specifieke vragen zijn over het project, dan kon hij altijd nog de aangewezen persoon aanspreken. Resultaat? In het project wordt veel tijd bespaard.”

Geert-Jan Verkade vervolgt: “Een ander voorbeeld van inefficiëntie is dat de kennis en kunde van het uitvoerende bedrijfsleven in het begin van een project niet of te weinig wordt betrokken onder het mom dat de aanbestedingsregels het niet zouden toelaten. Stel, opdrachtgever en aannemers lopen over een kruispunt. Ze komen tot de conclusie dat ‘bij vijf meter opschuiven’ van de rotonde ruim 60.000 euro aan uitvoeringskosten bespaard zou kunnen worden. Goed idee, maar helaas blijkt dat een alternatief dan niet meer mogelijk is. Het project is al als bestek op de markt gebracht. Nogmaals, wordt er met de Halftime-methode gewerkt, dan vindt afronding in kortere tijd plaats, met minder verspilling van menscapaciteit en materiaal en minder hinder bij uitvoering van het project, wat weer randvoorwaarden zijn voor zo duurzaam mogelijke projecten.”

Keuzediagram voor het al dan niet toepassen van ‘halftime’ om projecten veel sneller af te ronden. (bron: Ruijtenbeek en Van Atten, stadsontwikkeling rotterdam 2012)

Boskoop

Op de site Halftime.nl van SBRCURnet staan inmiddels diverse succesvolle projecten op basis van het Halftime-principe. Zo ook het project in Boskoop. In deze plaats ging het vorig jaar over de reconstructie van het Zuidwijk, een ruim één kilometer lange weg met veel omliggende boomkwekerijen en handelsbedrijven. Aanvankelijk had de gemeente een maandenlange reconstructie met gedeeltelijke afsluitingen gepland, maar in overleg met de aannemer Dura Vermeer Infrastructuur Zuid West is een alternatief uitgewerkt dat een grote besparing opleverde in termen van tijd en overlast. Gedurende de eerste twee weekenden is de bestaande wegconstructie verwijderd en vervolgens de nieuwe constructie tot en met de fundering geheel opgebouwd. De opbouw van de constructie bestond voornamelijk uit lichte ophoogmaterialen zoals bims. De laatste twee weekenden werd het asfalt, de onder- en tussenlagen en de zwart-rode deklagen aangebracht. Alle omliggende werkzaamheden vonden tijdens normale werkdagen plaats.

Rotterdam

Het is niet noodzakelijk, maar om het Halftime-principe als het ware te ‘legimiteren’, kan het afsluiten van een open convenant praktisch zijn. De gemeente Rotterdam bijvoorbeeld sloot een open convenant met het mkb in de regio Rijnmond. Al in een vroeg stadium wordt het mkb betrokken in het proces bij planvorming. De stad kan zo de expertise en creativiteit van de bedrijven optimaal benutten. Dankzij de goede communicatie en heldere afspraken verloopt het bouwproces sneller met minder overlast voor de omwonenden. Verkade: “ In de bouwvakantie van dit jaar is in Rotterdam de herinrichting van het Zuiderkruis – een kruispunt nabij metrostation Maashaven in Rotterdam Zuid – uitgevoerd met toepassing van de Halftime-methode. De voorbereidingen zijn getroffen met een convenant tussen de gemeente en het mkb. De bewoners mochten kiezen voor een korte, hevige overlast van een maand of minder overlast voor een periode van vier maanden met een traditionele uitvoering. Er vond volledige afsluiting van het projectgebied – onderdeel van een hoofdroute binnen Rotterdam – plaats. De uitvoering van het project geschiedde in de vakantieperiode. In die periode is sprake van 25% minder verkeer. Tot slot werd op meerdere plaatsen tegelijk gewerkt met werktijden van maximaal 16 uur per etmaal. Resultaat? De kruising is in vier weken volledig opnieuw ingericht, met toevoeging van extra afslaande rijstroken, het wijzigen van rijrichtingen en tramspoorconstructies, het aanpassen van riolering, het vernieuwen van de verkeersregelinstallatie, openbaar vervoer en de bewegwijzering.”

Tribunebijeenkomsten

Regelmatig organiseert SBRCURnet zogenaamde Tribunebijeenkomsten. Tijdens deze bijeenkomsten ontmoeten opdrachtgevers en uitvoerders (marktpartijen) elkaar om ervaringen met elkaar uit te wisselen en best practices op basis van de Halftime-methode aan de orde te stellen. “Partijen leren zo van elkaar.”

Geert-Jan Verkade tot slot: “Ik durf te stellen, dat we over tien jaar het proces in de bouw beter georganiseerd hebben. Maar dat iedereen dan zegt: ‘Dat is Halftime!’. Nee, daar geloof ik niet in. Eens in de drie tot vier jaar komt er een methode naar voren die te gebruiken is als katalysator voor het beter organiseren van het proces. We doen het nu veel beter dan 20 jaar geleden. De sector ontwikkelt zich. Omdat de maatschappelijke druk groter wordt, de kosten steeds oplopen en er meer en meer belangen spelen, moeten we steeds weer een nieuwe stap zetten. Oplossingen bedenken en het duurzamer en handiger doen. Nu is Halftime de katalysator. Wie zal zeggen wat over tien jaar de katalysator is?”